کتابِ تاریخ قرآن

قرآن کریم در میان کتاب‌های آسمانی و وحیانی، تنها کتابی است که هم از حیث لفظ و هم از حیث معنا آن گونه که بر پیامبر اسلام صلى الله علیه وآله وسلم نازل شده است، در میان پیروان آن قرار دارد. زندگی و تاریخ اسلام گواه آن است که پس از بعثت رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم به رسالت در چهل سالگی، به مدت بیست و سه دوران رسالت آن حضرت صلى الله علیه وآله وسلم بر ایشان نازل شده است.

نزول تدریجی حفظ و تدوین آن را نیز می‌طلبید و لذا پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم در مرتبه نخست خود به حفظ کردن آن و حتی شتاب ورزیدن در این امر مبادرت می‌ورزیدند. در میان مهاجران و انصار نیز گروهی از صحابه به حفظ آن می‌پرداختند. سپس قرآن به صورت نوشته درآمد و از روزگار خود پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم و به دستور ایشان به کتابت آن همت گماشته شد. کثرت قاریان و کاتبان وحی و جدیت و حساسیت مسلمانان به این کتاب آسمانی باعث شد که از هر گونه تحریف مصون ماند.

گردآوری و نگارش قرآن کریم از دیرباز مورد توجه مسلمانان بوده است. گردآوری قرآن دو مرحله را پشت سر گذراند. نخست به معنای حفظ آن در سینه‌ها بوده است که نخستین حافظ آن شخص پیامبر اکرم صلى الله علیه وآله وسلم بوده‌اند. بعد از ایشان حافظانی از اصحاب بودند که به این امر مبادرت می‌ورزیدند. اما مرحله دوم، می‌توان به امام علی، ابوبکر، عمر، عثمان، زیدبن ثابت، ابی‌بن کعب و ... اشاره کرد. این نوشته‌ها معمولاً بر روی «لخاف» (سنگ نازک یا صفحه‌های سنگی) و «عسیب» (شاخه‌های درخت خرما) و «أکتاف» (استخوان‌های پهن شتر) و «أقتاب» (تکه چوبی که بر پشت شتر می‌گذاشتند و بر روی آن سوار می‌شدند) و بر تکه‌های پوست بوده است.

این همه تلاش و مجاهدت در حفظ و نگارش قرآن تردیدی باقی نمی‌گذارد که این کتاب همان است که بر پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم نازل شده و به دست ما رسیده است. از طرفی مفاهیم و معانی قرآن چنان است که راه هر گونه تحریف را بسته است. کتابی که خود را «انور» معرفی می‌نماید و جن و انس را از آوردن آن ناتوان می‌شمارد، نباید برای اثبات تحریف‌ناپذیری آن از خارج از آن کمک گرفت. علاوه بر این خداوند نیز مصونیت آن را از هر گونه تحریف تضمین نموده است: (إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ )(حجر: 9)  «ما قرآن را نازل كردیم و ما بطور قطع نگهدار آنیم!».

اما تاریخ قرآن، تاریخ نزول تدریجی و شیوه گردآوری و کتابت آن است که نیاز به حجت و دلیل دارد. برادران و خواهران مسلمان می توانند کتاب تاریخ قرآن را در بخش قرآن کریم کتابخانه سایت عقیده مطالعه نمایند.