طواف بیت الله الحرام

هنگامی كه حاجی پس از رسیدن به كعبه مشرفه و آغاز عبادت حج به طواف بیت الله الحرام می پردازد و پروانه وار به گرد محور توحید می چرخد ، كیف عجیبی در خود احساس می كند آری هنگامی كه می بیند هزاران پروانه سفید مانند او با عشق و ولوله دل انگیز زمزمه كنان در حركتند به خاطر طاعت پروردگار و فرمانبرداری از اوامر او دارند با او راز و نیاز می كنند و هر كس در عالمی از رؤیاها و خیالات شیرین خود بسر می برد اینجا است كه بندة مؤمن ارزش این عبادت را احساس می كند و عملا حلاوت   و شیرنی آنرا در دلش دارد می چشد ، واقعاً منظرعجیب و پر خاطره ای است ، هزاران انسان متفاوت ، متفاوت در همه چیز از كشور های مختلف ، از قبایل مختلف با رنگها و اخلاقهای مختلف، اما  در عین حالی همرنگ و همشكل وهمدل آری همدل كه فقط ایمان به خدا دلهای آنان را به هم نزدیك كرده است و با یكرنگ كردن لباس احرام گویا زبان حالشان فریاد می زند كه ما فرزندان یك پدر و مادریم  ما یكی هستیم ، لذا همه با یك حالت مشغول یك عبادتند و آن اینكه سبحان الله گویان، لا اله الا الله گویان و الله اكبر گویان و با دعا و نیایش و راز و نیازی كه هر كسی با زبان خودش دارد با پروردگارش انجام می دهد دارد به دور خانه می چرخد، طواف می كند هفت بار به دور خانه می چرخد این عبادت اسمش طواف است از مقابل حجراسود یا سنگ سیاه شروع می كند و بطرف راست كه خانه در سمت چپ طواف كننده قرار داشته باشد می چرخد، این عبادت است، با این عمل بندة مؤمن خودش را به خدا نزدیك می كند، خودش را پیش خدا شیرین می كند، ناتوانی  و نیاز مندی خودش را ظاهر می كند، طبیعی است كه این عمل مانند هر عبادت دیگری زمانی ارزش پیدا می كند كه مطابق روش و سیرت رسول اكرم ـ صلی الله علیه و آله وسلم ـ انجام گیرد،   هر كس درجه پیروی اش از پیامبر ـ صلی الله علیه و آله وسلم ـ بیشتر باشد نمرات و جوایزش بیشتر خواهد بود .

طواف اولین كاری است كه حاجی پس از رسیدن به مكه مكرمه انجام می دهد، از ام المؤمنین عایشه صدیقه رضی الله عنها روایت است كه فرمود: ( إن اول شئ بدأ به حین قدم النبی ـ صلی الله علیه و آله وسلم ـ أنه توضا ثم طاف )

« پیامبر ـ صلی الله علیه و آله وسلم ـ هنگامی كه به مكه تشریف آوردند اولین كاری كه انجام دادند این بود كه وضو گرفتند و طواف كردند » جابر ابن عبدالله رضی الله عنه در باره چگونگی حج پیامبر ـ صلی الله علیه و آله وسلم ـ چنین می فرماید:           (....... حتی اذا أتینا البیت معه استلم الركن فرمل ثلاثة ومشی اربعاً )

« تا اینكه با ایشان به پای خانة كعبه آمدیم ركن (كه منظور حجر اسود است) را استلام فرمودند آنگاه (طواف را شروع كردند) سه مرتبه نیم دو و چهار مرتبه بطور عادی طواف كردند.

عبدالله ابن عمر رضی الله عنهما می فرماید: (إن رسول الله ـ صلی الله علیه و آله وسلم ـ كان اذا طاف فی الحج او العمرة اول ما یقدم سعی ثلاثة أطواف و مشی أربعة ثم سجد سجد تین ثم یطوف بین الصفا والمروة )

« رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله وسلم ـ هر گاه برای حج یا عمره ای تشریف می آوردند همین كه می رسیدند اول طواف می كردند و در طواف سه بار نیمه می دویدند و چهار بار آهسته می رفتند، آنگاه دوركعت نماز می خواندند، و سپس بین صفا و مروه سعی می كردند».

دلائل مشروع بودن طواف بیت الله الحرام در كتاب و سنت فراوان است ، و احادیثی كه در این معنی از رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله وسلم ـ نقل گردیده متواتر است ، پس این عمل یكی از طاعات و وسائل قربتی است كه مؤمن خودش را بوسیله آن به پروردگارش نزدیك می كند ، و خداوند این عمل را از بندگانش دوست می دارد و می پسندد ، لذا به آن امر فرموده وتشویق كرده و آنرا ركنی از اركان مهم حج قرار داده است.

چنانكه می فرماید:) وَأَذِّنْ فِی النَّاسِ بِالْحَجِّ یأْتُوكَ رِجَالاً وَعَلَى كُلِّ ضَامِرٍ یأْتِینَ مِنْ كُلِّ فَجٍّ عَمِیقٍ  لِیشْهَدُوا مَنَافِعَ لَهُمْ وَیذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ فِی أَیامٍ مَعْلُومَاتٍ عَلَى مَا رَزَقَهُمْ مِنْ بَهِیمَةِ الْأَنْعَامِ فَكُلُوا مِنْهَا وَأَطْعِمُوا الْبَائِسَ الْفَقِیرَ  ثُمَّ لْیقْضُوا تَفَثَهُمْ وَلْیوفُوا نُذُورَهُمْ وَلْیطَّوَّفُوا بِالْبَیتِ الْعَتِیقِ( (الحج:29-27)

«در میان مردم برای حج ندا در ده كه پیاده و سوار بر هرشتر لاغری –كه از هر راه دور می آیند – رو بسوی تو آرند، تا در منافعی كه برای آنان هست حضور داشته باشد ، و نام خداوند را در روزهای معین بر چار پایان زبان بسته ای كه روزیشان داده ایم ببرند (وقربانی كنند)آنگاه از آن بخورید وبه درمانده بینوا هم بخورانید آنگاه باید آلایشها را بزدایند ، و نذرهایشان را وفا كنند و پیرامون بیت العتیق طواف كنند»

و خداوند متعال پیامبر اولوالعزم حضرت ابراهیم علیه السلام كه او را خلیل (دوست بسیار مهربان ) خودش خوانده و فرزند ایشان حضرت اسماعیل علیه السلام را مأمور كرده كه خانه اش را بسازند و پاك كنند و آنرا برای طواف كنندگان و قیام كنندگان و ركوع كنندگان ، آماده كنند ، چنانكه می فرماید :

) وَعَهِدْنَا إِلَى إِبْرَاهِیمَ وَإِسْمَاعِیلَ أَنْ طَهِّرَا بَیتِی لِلطَّائِفِینَ وَالْعَاكِفِینَ وَالرُّكَّعِ السُّجُودِ( (البقره:125)

« و به ابراهیم و اسماعیل سفارش كردیم كه خانه ام را برای غریبان (مسافران ) مقیمان و نماز گذاران پاكیزه گردانید».

و می فرماید: ) وَإِذْ بَوَّأْنَا لِإِبْرَاهِیمَ مَكَانَ الْبَیتِ أَنْ لا تُشْرِكْ بِی شَیئاً وَطَهِّرْ بَیتِی لِلطَّائِفِینَ وَالْقَائِمِینَ وَالرُّكَّعِ السُّجُودِ( (الحج:26)

« و چنین بود كه برای ابراهیم جایگاه خانه كعبه را معین كردیم (وگفتیم ) كه برای من هیچگونه شریك میاور و خانه ام را برای غریبان و مقیمان و نماز گذاران پاكیزه دار».

از خلال آنچه گذشت درمی یابیم كه طواف خانه خدا عبادت بزرگ و طاعت بسیار پر معنایی است كه خداوند آنرا از بندگانش دوست می دارد و می پسندد، لذا آنان را بدان امر فرموده است. و در مقابل ، اجر بزرگ و پاداش بسیار عظیمی به آنان عنایت خواهد فرمود، بلكه همچنانكه عرض كردیم طواف ركن مهمی از اركان حج و عمره است ، این امر می رساند كه طواف چقدر منزلت رفیع و ارزش والایی را داراست، تا جایی كه حج وعمره جز با انجام طواف ناتمام است.

فایده بزرگ و درس مهمی كه می توان از این أمر گرفت این است كه طواف فقط در یك جا ثابت است و آن خانة خداست، علاوه برآن در هیچ جایی از جهان طواف درست نیست ، زیرا هیچ گونه دلیلی بر مشروعیت طواف در جای دیگر وجود ندارد، بلكه چنین عملی كاملا باطل و گمراهی است كه مرتكب آن گویا خانه مخلوق را دارد با خانه خدا یكی می داند ، در حالیكه خانه خدا صرفا جهت ذكر و عبادت و توجه بسوی ذات پاك او بنا شده است علمای مسلمین در این امر اتفاق نظر دارند كه هر گونه طوافی در هر جایی از جهان جز خانه كعبه باطل و گناه است ، پس بنابر این طواف كردن به دور قبه ها و ضریح ها و قبرها و سنگها و درختها  و غیره به هیچ عنوان جایز نیست.

فرمایشات علماء دراین خصوص بسیار است، من در اینجا سعی خواهم كرد بطور اختصار نمونه ای از اقوال علمای مسلمین را بیاورم.

امام نَووی رحمة الله علیه می فرماید : ( ولا یجوز أن یطاف بقبره ـ صلی الله علیه و آله وسلم ـ) «جایز نیست كه به قبر رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله وسلم ـ طواف شود» مطالب زیادی ذكر می كند آنگاه می فرماید: ( ولا یغتر لمخالفة كثیرین من العوام و فعلهم، ذلك فان الاقتداء والعمل إنما یكون بالاحادیث و اقوال العلماء و لا یلتفت إلی محدثات العوام و غیرهم وجهالاتهم) «به مخالفت بسیاری از عوام و كردار آنان نباید فریب خورد، زیرا (پس از قرآن كریم ) فقط احادیث (صحیحه) واقوال علماء است كه معیار اقتداء وعمل است پس به بدعتهای عوام ودیگران! و جهالتهای آنان نباید توجه كرد».

سپس می فرماید : در صحیحین از ام المؤمنین عایشه صدیقه رضی الله عنها روایت شده كه رسول خدا ـ صلی الله علیه -و آله وسلم ـ فرمودند: ( من احدث فی أمرنا هذا ما لیس منه فهو رد).« كسی كه در این دین ما چیزی پدید آورد كه از آن نیست پس بدعتش مردود است » و در روایت مسلم آمده ( من عمل عملا لیس علیه امرنا فهورد ).

«كسی كه عملی انجام دهد كه در این دین ما سند ندارد عملش مردود است» واز حضرت  ابوهریره رضی الله عنه روایت است كه فرمود: رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله وسلم ـ فرمودند: (لا تجعلوا قبری عیدا وصلوا علی فان صلاتكم تبلغنی حیثما كنتم).

« قبر مرا جشن گاه قرار ندهید ، وبر من درود بفرستید، كه درود شما هر جایی باشید به من می رسد» فضیل ابن عیاض رحمةالله علیه می فرماید : « راههای هدایت را پیروی كن و از اینكه پیروان آن كم هستند دل مزن و از راههای ضلالت و گمراهی بپرهیز و از اینكه پیروان باطل زیاد اند دلگیر مباش ».

«و اگر كسی گمان می كند كه دست كشیدن وحركات نا مشروع دیگر بیشتر باعث حصول بركت می گردد در جهالت و غفلت است، زیرا بركت در موافقت شریعت است، چگونه ممكن است كه فضیلت وبركت در مخالفت حق باشد » پایان كلام امام نَوَوی رحمة الله علیه.

شیخ الاسلام رحمة الله علیه می فرماید :« مسلمانان اتفاق نظر دارند كه طواف جز به خانة كعبه جائز نیست ، پس به صخرة بیت المقدس و حجرة پیامبر ـ صلی الله علیه و آله وسلم ـ و قبة كوه عرفات و دیگر جا ها طواف جایز نیست ».

همچنین می فرماید : «هیچ جایی در زمین نیست كه مانند كعبه طواف شود ، كسی كه معتقد باشد طواف جز كعبه به جای دیگری جایز است بدتر از كسی است كه متعقد باشد نماز بسوی غیر كعبه جایزاست زیرا پیامبر ـ صلی الله علیه و آله وسلم ـ هنگامی كه از مكه به مدینه هجرت فرمودند هیجده ماه ( یا شانزده ماه) به طرف بیت المقدس كه قبله بود، نماز می گذاردند سپس خداوند قبله را تغیر داد و كعبه را قبله قرار داد ، و خداوند این مسئله را در قرآن( سورة بقرة) بیان فرمود از آن پس پیامبر ـ صلی الله علیه و آله وسلم ـ  و بقیه مسلمین  بسوی كعبه نماز خواندند، وكعبه برای همیشه قبلة مسلمین قرار گرفت كما اینكه قبلة ابراهیم علیه السلام و بقیة پیامبران نیز كعبه بود، پس اگر امروز كسی صخرة بیت المقدس را قبله قرار دهد و بطرف آن نماز بخواند كافر و مرتد است كه باید توبه كند، با وجود اینكه بیت المقدس ﭗیش از این قبله هم بوده، پس كسی كه به جای دیگری طواف می كند چی در حالیكه طواف به غیر از كعبه را هر گز خدا مشروع نفرموده است ».

در پرتو سخنان امام نووی و شیخ الاسلام رحمة الله علیهما  و دیگر علماء مشخص می شود كه طواف به هر جای دیگری غیر از خانة خدا چقدر خطرناك است كه چه بسا خدای نكرده ممكن است انسان را به شرك بكشاند در حالی كه ممكن است كسی از روی ارادت ومحبت این كار را انجام دهد اما شیطان دشمن آشكار انسان است پس نباید برای او زمینه فراهم كرد، با كمال تأسف امروز می ببینم كه در بعضی جاها مردم مسلمان از روی جهالت    و سادگی و بر اثر نا آگاهی دارند دور بعضی قبرها یا قبه ها یا ضریحها و غیره طواف می كنند و اقعا كار نادرستی است زیرا چنین عملی از نظر شرعی نه تنها مستندی ندارد كه صد در صد غلط است چون ما در هیچ جای قرآن وسنت كه دو منبع اساسی اسلام هستند نداریم كه مثلا قبر فلانی یا ضریح فلانی را باید طواف كرد، پس این اشتباه بزرگ كه ابتداء از روی محبت و ارادت شروع می شود با كمك و فریب شیطان ممكن است خدای نكرده انسان مؤمن را به شرك بكشاند ، پس « علاج واقعه را قبل از وقوع باید كرد ».