اوقات نماز

ذکر اوقات نماز‌های پنجگانه در بعضی از آیات قرآن کریم آمده است.

﴿أَقِمِ ٱلصَّلَوٰةَ لِدُلُوكِ ٱلشَّمۡسِ إِلَىٰ غَسَقِ ٱلَّيۡلِ وَقُرۡءَانَ ٱلۡفَجۡرِۖ إِنَّ قُرۡءَانَ ٱلۡفَجۡرِ كَانَ مَشۡهُودٗا ٧٨﴾ [الإسراء: ۷۸] .

«نماز را چنانکه باید بخوان، به هنگام زوال آفتاب ( که آغاز نماز ظهر است و امتداد آن وقت نماز عصر را نیز در بر میگیرد) تا تاریکی شب (آغاز نماز مغرب است و امتداد آن وقت نماز عشاء تا نماز صبح می‌باشد) و بخوان قرآن فجر را (نماز صبح را) حقا که قرآن فجر مورد مشاهده فرشتگان است».

﴿وَأَقِمِ ٱلصَّلَوٰةَ طَرَفَيِ ٱلنَّهَارِ وَزُلَفٗا مِّنَ ٱلَّيۡلِۚ إِنَّ ٱلۡحَسَنَٰتِ يُذۡهِبۡنَ ٱلسَّيِّ‍َٔاتِۚ ذَٰلِكَ ذِكۡرَىٰ لِلذَّٰكِرِينَ ١١٤﴾ [هود: ۱۱۴] .

«و نماز را برپا دارید، در دو طرف روز و در حصه‌ای از شب، همانا نیکی‌ها بدی‌ها را از بین می‌برند، این نصیحتی است برای افرادی که پند پذیر می‌شوند».

و در حدیث شریف نیز ذکر اوقات نماز آمده است. رسول الله ص فرموده‌اند:

«نَزَلَ جِبْرِيلُ فَأَمَّنِي فَصَلَّيْتُ مَعَهُ ثُمَّ صَلَّيْتُ مَعَهُ ثُمَّ صَلَّيْتُ مَعَهُ ثُمَّ صَلَّيْتُ مَعَهُ ثُمَّ صَلَّيْتُ مَعَهُ يَحْسُبُ بِأَصَابِعِهِ خَمْسَ صَلَوَاتٍ»[۳] . «جبریل نازل شده به امامت او همرایش نماز خواندم، باز همرایش نماز خواندم، باز همرایش نماز خواندم، باز همرایش نماز خواندم، باز همرایش نماز خواندم، به انگشتان شان پنج نماز را حساب نمودند».

و هنگامیکه رسول الله ص، معاذ بن جبل س را به یمن فرستادند به او فرمودند:

«ادْعُهُمْ إِلَى شَهَادَةِ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ، وَأَنِّى رَسُولُ اللَّهِ، فَإِنْ هُمْ أَطَاعُوا لِذَلِكَ فَأَعْلِمْهُمْ أَنَّ اللَّهَ قَدِ افْتَرَضَ عَلَيْهِمْ خَمْسَ صَلَوَاتٍ فِى كُلِّ يَوْمٍ وَلَيْلَةٍ، فَإِنْ هُمْ أَطَاعُوا لِذَلِكَ فَأَعْلِمْهُمْ أَنَّ اللَّهَ افْتَرَضَ عَلَيْهِمْ صَدَقَةً فِى أَمْوَالِهِمْ، تُؤْخَذُ مِنْ أَغْنِيَائِهِمْ وَتُرَدُّ عَلَى فُقَرَائِهِمْ»[۴] . «آنها را دعوت کن تا گواهی دهند که معبود بر حقی جز الله نیست و اینکه من بنده و فرستاده الله می‌باشم. اگر در این مورد از تو فرمان بردند آگاهشان کن که خداوند در هر شبانه روز پنج نماز بر آنها فرض نموده است. باز اگر از این امر پیروی کردند باخبرشان ساز که خدای تعالی بر آنها صدقه‌ای (زکات) فرض نموده است که از ثروتمندان‌شان گرفته شده و به فقراء و ناتوانان‌شان باز گردانیده می‌شود».

اما اینکه شیعیان نمازهای پنچگانه را در سه وقت ادا می‌کنند مخالف صریح با آیات قرآن کریم و احادیث رسول الله ص وفرمودۀ حضرت علی س می‌باشد زیرا ایشان در فرمانی که به همه والیان حکومت اسلامی در زمان خلافت خویش نوشتند اوقات نمازهای پنچگانه را به شکل واضح بیان فرموده‌اند که اینک نص آن را از کتاب نهج البلاغه که معتبرترین کتاب بعد از قرآن در نزد شیعیان است نقل می‌کنم:

«أَمَّا بَعْدُ فَصَلُّوا بِالنَّاسِ اَلظُّهْرَ حَتَّى تَفِي‏ءَ اَلشَّمْسُ مِنْ مَرْبِضِ اَلْعَنْزِ وَ صَلُّوا بِهِمُ اَلْعَصْرَ وَ اَلشَّمْسُ بَيْضَاءُ حَيَّةٌ فِي عُضْوٍ مِنَ اَلنَّهَارِ حِينَ يُسَارُ فِيهَا فَرْسَخَانِ وَصَلُّوا بِهِمُ اَلْمَغْرِبَ حِينَ يُفْطِرُ اَلصَّائِمُ وَ يَدْفَعُ اَلْحَاجُّ إِلَى مِنًى وَصَلُّوا بِهِمُ اَلْعِشَاءَ حِينَ يَتَوَارَى اَلشَّفَقُ إِلَى ثُلُثِ اَللَّيْلِ وَصَلُّوا بِهِمُ اَلْغَدَاةَ وَاَلرَّجُلُ يَعْرِفُ وَجْهَ صَاحِبِهِ وَصَلُّوا بِهِمْ صَلاَةَ أَضْعَفِهِمْ وَلاَ تَكُونُوا فَتَّانِينَ»[۵] . «اما بعد! نماز ظهر را تا زمانى با مردم بگذارید که سایه آفتاب به قدر جاى خفتن بزى گردد. و نماز عصر را زمانى با ایشان بگزارید که آفتاب سفید باشد و تابنده و از روز آن قدر مانده باشد که در آن دو فرسنگ راه توان پیمود. و نماز مغرب را زمانى با آنها بگزارید که روزه‏ دار، روزه مى‌‏گشاید و حاجى روانۀ منا مى‌‏گردد و نماز عشاء را زمانى با ایشان بگزارید که شفق پنهان گردد تا ثلثى از شب بگذرد و نماز صبح را زمانى با ایشان بگزارید که هر کس صورت دیگرى را تواند شناخت و نماز را در حد توان ناتوانترینشان به جاى آرید، که موجب فتنه ‏انگیزیشان نگردید».

اینست فرمان حضرت علی س دربارۀ اوقات نمازهای پنجگانه واگر باز هم کسانی که ادعای محبت علی س واهل بیت را دارند پنج وقت را در سه وقت بخوانند و با دلایل و تلبیسات بیجا بخواهند این عمل مخالف قرآن و سنت و مخالف فرمان علی س را توجیه کنند چه میتوان گفت جز اینکه الله أ هدایتشان دهد.



[۳] بخاری. [۴] بخاری: ۱۳۷۷. [۵] نامه ۵۲ نهج البلاغه.

اهمیت نماز

برادر و خواهر مسلمان نماز مکانت بزرگی در دین مبین اسلام دارد. نماز دومین رکن اساسی اسلام بعد از کلمه شهادت و افضل‌ترین عبادات می‌باشد. نماز عنوان اسلام، دلیل ایمان و حدّ فاصل بین اسلام و کفر است. روز محشر نخستین سوال از نماز می‌شود و نماز در حضر و سفر، بیماری و تندرستی، امنیت یا خوف، پیری یا جوانی معاف نمی‌گردد. صحابی جلیل عبدالله بن مسعود س از رسول الله ص روایت نموده‌اند که ایشان فرمودند:

«لا دِينَ لِمَنْ لا صَلاةَ لَهُ»[۶] . «دین ندارد کسی که نماز نمی خواند».

در روز قیامت اولین پرسش از نماز بوده و قبل از همه از آن حساب گرفته می‌شود، پس اگر نماز کسی درست بود و مورد قبول باری تعالی قرار گرفت باقی اعمالش نیز مورد قبول واقع می‌گردد و در غیر آن باقی اعمالش نیز از بین می‌رود.

رسول الله ص در هنگام رحلت از این جهان و در نفس‌های آخر خود فرمودند:

«الصَّلَاةَ الصَّلَاةَ وَمَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ»[۷] . «شما را به خواندن نماز، شما را به خواندن نماز و نیکی با غلامان سفارش می‌کنم».

همچنین روزی رسول الله ص نماز را یاد نموده فرمودند:

«مَنْ حافَظَ عَلَيْهَا، كَانَتْ لَهُ نُوراً وبُرْهَاناً وَنَجَاةً يَوْمَ القيامَةِ، وَمَنْ لَمْ يُحَافِظْ عَلَيْهَا، لَمْ يَكُنْ لَهُ بُرْهَانٌ وَلا نُورٌ وَلَا نَجَاةٌ، وَكَانَ يَوْمَ القِيَامَةِ مَعَ قارُونَ، وَهامَانَ، وَفِرْعَوْنَ، وَأُبَيِّ بْنِ خَلَفٍ»[۸] . «کسی که نماز را با روش درست و صحیح و دایماً بخواند، آن نماز در روز قیامت برای آن شخص وسیله نور و برهان و نجات قرار خواهد گرفت و کسی که بر نمازش محافظت ننماید، برای او در روز قیامت وسیله نور و برهان و نجات نخواهد بود و در روز قیامت همراه با قارون، فرعون، هامان و ابی بن خلف حشر خواهد شد».

به دلیل اهمیتی که نماز دارد روایات زیادی در مورد کافر شدن ترک کننده نماز آمده است. رسول الله ص فرموده‌اند:

«الْعَهْدُ الَّذِي بَيْنَنَا وَبَيْنَهُمْ الصَّلَاةُ فَمَنْ تَرَكَهَا فَقَدْ كَفَر؟»[۹] . «عهد و پیمانی که میان ما و آنها (کفار و منافقین) است عبارت از نماز می‌باشد، و کسی که آن را ترک نمود به تحقیق کافر شده است».

همچنین رسول الله ص فرموده‌اند:

«بَيْنَ الرَّجُلِ وَبَيْنَ الشِّرْكِ وَالْكُفْرِ تَرْكُ الصَّلاَةِ»[۱۰] . «فرق در میان مرد مؤمن وکافر و مشرک، ترک نماز است».

خداوند أ در قرآن کریم می‌فرماید:

﴿قَدۡ أَفۡلَحَ مَن تَزَكَّىٰ ١٤ وَذَكَرَ ٱسۡمَ رَبِّهِۦ فَصَلَّىٰ ١٥﴾ [الأعلی: ۱۴-۱۵] .

«همانا رستگار شد کسی که پاکیزگی اختیار نمود. و اسم پروردگارش را گرفته و سپس نماز خواند».

[۶] الـمعجم الکبیر للطبرانی وصحیح الترغیب الألبانی. [۷] ابی داود,ابن ماجه, ومسند أحمد. [۸] مسند امام أحمد وابن حبان. [۹] مسند أحمد و مسلم وترمذی. [۱۰] صحیح مسلم.

فضیلت نماز

در قرآن کریم و احادیث شریف فضایل بی‌شماری درباره نماز آمده است. الله علیهما السلام در سورۀ عنکبوت می‌فرماید:

﴿ٱتۡلُ مَآ أُوحِيَ إِلَيۡكَ مِنَ ٱلۡكِتَٰبِ وَأَقِمِ ٱلصَّلَوٰةَۖ إِنَّ ٱلصَّلَوٰةَ تَنۡهَىٰ عَنِ ٱلۡفَحۡشَآءِ وَٱلۡمُنكَرِۗ وَلَذِكۡرُ ٱللَّهِ أَكۡبَرُۗ وَٱللَّهُ يَعۡلَمُ مَا تَصۡنَعُونَ ٤٥﴾ [العنکبوت: ۴۵] .

«(ای پیغمبر!) بخوان آنچه را که از کتاب (قرآن) به تو وحی شده است، و نماز را چنانکه باید بر پای دار. مسلماً نماز (انسان را) از گناهان بزرگ و از کارهای ناپسند، باز می‌دارد، و قطعا ذکر الله ویاد الله والاتر و بزرگ‌تر است، و خداوند می‌داند که شما چه کارهایی را انجام می‌دهید (پاداش و جزایتان را خواهد داد)».

و در سوره مؤمنون در وصف مؤمنان آمده است:

﴿وَٱلَّذِينَ هُمۡ عَلَىٰ صَلَوَٰتِهِمۡ يُحَافِظُونَ ٩ أُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡوَٰرِثُونَ ١٠ ٱلَّذِينَ يَرِثُونَ ٱلۡفِرۡدَوۡسَ هُمۡ فِيهَا خَٰلِدُونَ ١١﴾ [المؤمنون: ۹-۱۱] .

«و کسانی که بر نمازهایشان حفاظت کننده‌اند آنها هستند وارثان که جنت الفردوس را به ارث می‌برند و همیشه در آنجا جاودان خواهند ماند».

نماز تنها عبادتی می‌باشد که خداوند تبارک وتعالی آنرا در بالای هفت آسمان بر مسلمانان فرض گردانید، هنگامی که خداوند علیهما السلام خواست تا بر بنده و رسول خود حضرت محمد ص نعمت عظیم عطا نماید ایشان را از مسجد الحرام در مکه مکرمه به مسجد الأقصی در فلسطین و از آنجا به آسمان هفتم و به نزدیک خود فرا خواند که ذکر این سفر مبارک در قرآن کریم آمده است:

﴿سُبۡحَٰنَ ٱلَّذِيٓ أَسۡرَىٰ بِعَبۡدِهِۦ لَيۡلٗا مِّنَ ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِ إِلَى ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡأَقۡصَا ٱلَّذِي بَٰرَكۡنَا حَوۡلَهُۥ لِنُرِيَهُۥ مِنۡ ءَايَٰتِنَآۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡبَصِيرُ١﴾ [الإسراء: ۱] .

«تسبیح و تقدیس پروردگاری را سزا است که بنده خود (محمد پسر عبد الله) را در شبی از مسجد الحرام (مکه) به مسجد الاقصی (بیت المقدس) برد. آنجا که اطراف آن را پر برکت ساخته‌ایم. تا (در این سفر یک شبه زمینی و آسمانی) برخی از نشانه‌های (عظمت و قدرت خداوندی) خود را برای او نشان دهیم. بدون شک خداوند بسیار شنوا و بینا است. (نه سخنی از او پنهان ونه کاری از او نهان می‌ماند)».

در ضمن این سفر مبارک که به اسری و معراج معروف است الله علیهما السلام بر رسول خود سیدنا محمد ص و بر امت ایشان پنج وقت نماز را فرض گردانید و این از ممیزات خاص نماز، این عبادت بزرگ می‌باشد که در چنان مقام شریف و رفیع حکم فرضیت آن از طرف باری تعالی صادر گردیده است. البته قابل یادآوری هست که در آن شب مبارک نخست پنجاه مرتبه نماز در یک شبانه روز فرض گردید اما با وساطت پیامبر مهربان و محبوبمان حضرت محمد ص به پنج مرتبه در یک شبانه روز کاهش یافت که به لطف پروردگار پنج وقت نماز ثواب پنجاه نماز را دارا می‌باشد، دلیل دیگری که حاکی از فضیلت و برتری شأن نماز می‌باشد این است که نسبت به فرایض دیگر بیشتر در قرآن کریم ذکر آن آمده است و در جاییکه همراه دیگر فرایض، ذکر گردیده قبل از همه ذکر نماز بوده است. چنانکه باری تعالی فرموده است:

﴿ٱلَّذِينَ إِن مَّكَّنَّٰهُمۡ فِي ٱلۡأَرۡضِ أَقَامُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتَوُاْ ٱلزَّكَوٰةَ وَأَمَرُواْ بِٱلۡمَعۡرُوفِ وَنَهَوۡاْ عَنِ ٱلۡمُنكَرِۗ وَلِلَّهِ عَٰقِبَةُ ٱلۡأُمُورِ ٤١﴾ [الحج: ۴۱] .

«(آن مؤمنانی که الله برایشان وعده یاری وپیروزی داده است) کسانی هستند که هرگاه در زمین ایشان را قدرت بخشیم، نماز را برپا میدارند و زکات را می‌پردازند، و امر به معروف و نهی از منکر می‌نمایند، و سرانجام همه کارها به الله بر می‌گردد».

هر کسی که نماز را ترک نماید خداوند علیهما السلام از او عبادتهای دیگر مانند روزه، حج، صدقه، جهاد، امر به معروف و نهی از منکر را نمی‌پذیرد. بدین ترتیب نماز بر همه عبادات برتری دارد.

نماز سرآغاز و فاتحه خیری است که مؤمنان روز خود را به وسیله آن شروع نموده و شب خود را به وسیله آن به پایان می‌رسانند. نماز نشانه امتیاز و علامت بارز مؤمنان رستگار می‌باشد الله علیهما السلام می‌فرماید:

﴿قَدۡ أَفۡلَحَ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ ١ ٱلَّذِينَ هُمۡ فِي صَلَاتِهِمۡ خَٰشِعُونَ ٢﴾ [المؤمنون: ۱-۲] .

«مسلماً مؤمنان پیروز و رستگارند.آنها کسانی هستند که در نمازشان فروتن اند».

نماز رابطه مستقیم بین بنده و پروردگار اوست، نماز مناجات بین مخلوق و خالق می‌باشد. نماز لذت بخش دلها، نزدیکی و انس با رب العالمین است. نماز سبب نور در چهره و اصلاح در قلب می‌باشد. نماز قلبها را پاک نموده و گناهان را می‌زداید و انسان مؤمن را از گناهان کبیره و صغیره و اعمال زشت و حرام باز می‌دارد.

خداوند تبارک و تعالی می‌فرماید:

﴿ٱتۡلُ مَآ أُوحِيَ إِلَيۡكَ مِنَ ٱلۡكِتَٰبِ وَأَقِمِ ٱلصَّلَوٰةَۖ إِنَّ ٱلصَّلَوٰةَ تَنۡهَىٰ عَنِ ٱلۡفَحۡشَآءِ وَٱلۡمُنكَرِۗ وَلَذِكۡرُ ٱللَّهِ أَكۡبَرُۗ وَٱللَّهُ يَعۡلَمُ مَا تَصۡنَعُونَ ٤٥﴾ [العنکبوت: ۴۵] .

«(ای پیغمبر!) بخوان آنچه را که از کتاب (قرآن) به تو وحی شده است، و نماز را چنانکه باید برپای دار. مسلماً نماز (انسان را) از گناهان بزرگ و از کارهای ناپسند باز می‌دارد، و قطعاً ذکر الله و یاد الله (از هر چیز دیگری) والاتر و بزرگتر است، و خداوند می‌داند که شما چه کارهائی را انجام می‌دهید (پاداش و جزایتان را خواهد داد)».

برادران و خواهران مسلمان! بدانید که نماز خنکی چشمان مؤمنان و مقام والایی برای پرهیزگاران و رکن اساسی دین می‌باشد. امیر مؤمنان حضرت فاروق اعظم عمر بن خطاب س فرموده‌اند:

«لَا حَظَّ فِي الْإِسْلَامِ لِمَنْ تَرَكَ الصَّلَاةَ»[۱۱] . «کسی که نماز را ترک کند در اسلام هیچ نصیبی برایش نیست».

اصحاب رسول الله ج ترک نماز را کفر می‌دانستند و اگر به تکبیر احرام (تکبیر اول در نماز جماعت) نمی‌رسیدند بی‌اندازه ناراحت و غمگین می‌گشتند.

ای کسی که از نماز غافلی! چگونه جرأت می‌نمایی که درباره این عبادت بزرگ سهل انگار باشی و یا در ادای آن کوتاهی نمایی و یا آن را بشکل صحیح و در وقت مقرر ادا ننمایی، مگر نمی‌دانی که نماز فرق بین کافر و مسلمان می‌باشد، مگر نمی‌دانی که نماز قلب را روشن و چهره را نورانی نموده و گناه و خطا را می‌زداید. در حدیثی که بخاری از ابوهریره س روایت نموده است رسول الله ص فرموده‌اند:

«أَرَأَيْتُمْ لَوْ أَنَّ نَهَراً بِبَابِ أَحَدِكُمْ يَغْتَسِلُ مِنْهُ كُلَّ يَوْمٍ خَمْسَ مَرَّاتٍ مَا تَقُولُونَ هَلْ يَبْقَى مِنْ دَرَنِهِ. قَالُوا لاَ يَبْقَى مِنْ دَرَنِهِ شَىْءٌ. قَالَ: ذَاكَ مَثَلُ الصَّلَوَاتِ الْخَمْسِ يَمْحُو اللَّهُ بِهَا الْخَطَايَا»[۱۲] . «خبر دهید مرا اگر به در منزل شخصی از شما نهری جاری باشد و آن شخص هر روز پنج مرتبه در آن غسل کند، آیا بر بدنش چرکی باقی می‌ماند؟ اصحاب کرام ش گفتند: خیر، هیچ چرکی باقی نمی‌ماند، آن حضرتص فرمودند: همچنین است مثال نمازهای پنجگانه، الله أ بوسیله آنها گناهان را معاف خواهد کرد».

ای کسی که از نماز غافلی! آیا دیده‌ای که برادران مؤمنت در شب و روز، در گرمی وسردی، در تاریکی و روشنی به سوی مسجد می‌شتابند تا نماز بگزارند و هیچ چیزی آنها را از این راه باز نمی‌دارد، نه ظلمت و تاریکی و نه گرمی وسردی و نه کارهای بیهوده دنیا و نه مصروفیت‌های روزگار و زندگی.

رسول الله ص فرموده‌اند:

«بَشِّرِ الْمَشَّائِينَ فِي الظُّلَم إلَى الْمَسَاجِدِ بِالنُّورِ التَّامِّ يَوْمَ الْقِيَامَةِ». «آنانی را که در تاریکی‌ها به مساجد می‌روند به نور کاملی در روز قیامت مژده دهید»[۱۳] .

آنها مؤمنان رستگار و در نماز خود خاشع و فروتن‌اند و هنگامی که به نماز برخیزند به‌سوی پروردگار خود با جان و دل روی آورند و به مقام سجده گاه خود بنگرند. و غیر از یاد پروردگار همه چیز را از یاد ببرند.

ای کسی که از نماز غافلی! آنگاه که منادی حق مردم را به سوی نماز می‌خواند و مؤمنان رستگار روی به درگاه حق تعالی می‌آورند، تو در کجایی؟ آیا نمی‌دانی که کسالت و تنبلی و بی‌توجهی در نماز از صفات منافقان می‌باشد.

الله أ می‌فرماید:

﴿إِنَّ ٱلۡمُنَٰفِقِينَ يُخَٰدِعُونَ ٱللَّهَ وَهُوَ خَٰدِعُهُمۡ وَإِذَا قَامُوٓاْ إِلَى ٱلصَّلَوٰةِ قَامُواْ كُسَالَىٰ يُرَآءُونَ ٱلنَّاسَ وَلَا يَذۡكُرُونَ ٱللَّهَ إِلَّا قَلِيلٗا ١٤٢﴾ [النساء: ۱۴۲] .

«یقیناً منافقان(می پندارند) الله را فریب می‌دهند! در حالی که خداوند(سزای فریب) ایشان را فریب می‌دهد. منافقان هنگامی که برای نماز بر می‌خیزند. سست وبی حال به نماز می‌ایستند وبا مردم ریا می‌کنند (ونماز شان بخاطر مردم است، نه بخاطر الله) والله را کمتر یاد میکنند وجز اندکی به عبادت او نمی پردازند».

مگر اين وعدة پروردگارت را نشنيده‌اي كه مي‌فرمايد:

﴿مَا سَلَكَكُمۡ فِي سَقَرَ ٤٢ قَالُواْ لَمۡ نَكُ مِنَ ٱلۡمُصَلِّينَ ٤٣﴾ [المدثر: ۴۲-۴۳] .

«چه چیزهائی شما را به دوزخ کشانده است و بدان انداخته است؟ می‌گویند: (در دنیا) از زمره نماز گزاران نبودیم».

ای کسی که از نماز غافلی! ای کسی که نماز را کاملاً ترک نموده یا در ادای آن سهل انگاری می‌نمایی یا آنرا به جماعت ادا نمی‌کنی! بشتاب به سوی توبه قبل از آنکه اجلت فرا رسد و نامه اعمال ترا ببندند، و آنگاه کار از کار بگذرد و فرصت از دست برود، در آنزمان که بیهوده بگویی الهی مرا برگردان ولی برگشتی نخواهد بود.

﴿حَتَّىٰٓ إِذَا جَآءَ أَحَدَهُمُ ٱلۡمَوۡتُ قَالَ رَبِّ ٱرۡجِعُونِ ٩٩﴾ [المؤمنون: ۹۹] .

«و زمانی که مرگ یکی از آنان فرا میرسد، میگوید: پروردگارا! مرا (به دنیا) باز گردان».

ای کسی که از نماز غافلی! مرگ و سکرات آنرا تصور کرده ای؟ آیا درباره رنج و درد جان کندن فکر نموده‌ای؟ آنروزی که حقایق آشکار و مسیر هر انسان روشن گردد. آیا می‌دانی که بعد از مرگ، قبری تنگ و تاریک، مارها، گژدمه‌ا و کرم‌ها در انتظار توست؟ و بعد از قبر دوباره زنده شدن و حساب و کتاب است. آنروزیکه نامه اعمال انسانها یا به دست چپ و یا به دست راست داده می‌شود، و وای به حال کسی که نامه اعمال او را به دست چپش بدهند.

﴿فَأَمَّا مَنۡ أُوتِيَ كِتَٰبَهُۥ بِيَمِينِهِۦ ٧ فَسَوۡفَ يُحَاسَبُ حِسَابٗا يَسِيرٗا٨﴾ [الإنشقاق: ۷-۸] .

«در آن وقت، هرکس نامه اعمالش به دست راستش داده شود. با او حساب ساده وآسانی خواهد شد».

﴿وَأَمَّا مَنۡ أُوتِيَ كِتَٰبَهُۥ بِشِمَالِهِۦ فَيَقُولُ يَٰلَيۡتَنِي لَمۡ أُوتَ كِتَٰبِيَهۡ ٢٥ وَلَمۡ أَدۡرِ مَا حِسَابِيَهۡ ٢٦﴾ [الحاقة: ۲۶] .

«و اما کسی که نامة اعمالش به دست چپش داده شود، می‌گوید: ای کاش هرگز نامة اعمالم به من داده نمی‌شد! و نمی‌دانستم که حساب من چیست».

آیا می‌دانی که اعمال انسانها وزن می‌شود؟ و آیا می‌دانی که میزان اعمال تو چگونه خواهد بود؟

﴿فَمَن يَعۡمَلۡ مِثۡقَالَ ذَرَّةٍ خَيۡرٗا يَرَهُۥ ٧ وَمَن يَعۡمَلۡ مِثۡقَالَ ذَرَّةٖ شَرّٗا يَرَهُۥ ٨﴾ [الزلزلة: ۷-۸] .

«پس هرکس به اندازة ذرة غباری کار نیکو کرده باشد، آن را خواهد دید (و پاداشش را خواهد گرفت). و هر کس به اندازة ذرة غباری کار بد کرده باشد، آن را خواهد دید (و سزایش را خواهد چشید)».

آيا دربارة پل صراط فكري كرده‌اي كه چگونه از آن عبور خواهي كرد؟

﴿وَإِن مِّنكُمۡ إِلَّا وَارِدُهَاۚ كَانَ عَلَىٰ رَبِّكَ حَتۡمٗا مَّقۡضِيّٗا ٧١﴾ [مریم: ۷۱] .

«وهمة شما (انسانها بدون استثناء) وارد دوزخ میشوید (مؤمنان برای عبور و دیدن، و کافران برای دخول و ماندن) این امر حتمی و فرمانی است قطعی از پروردگارتان».

آن روز، روز پشيماني است اما پشيماني سودي نمي‌بخشد.

﴿وَيَوۡمَ يَعَضُّ ٱلظَّالِمُ عَلَىٰ يَدَيۡهِ يَقُولُ يَٰلَيۡتَنِي ٱتَّخَذۡتُ مَعَ ٱلرَّسُولِ سَبِيلٗا٢٧﴾ [الفرقان: ۲۷] .

«و در آن روز ستمکار هر دو دست خویش را (از شدت حسرت و ندامت) به دندان می‌گزد و می‌گوید: ای کاش! با رسول الله راه (بهشت را) بر می‌گزیدم».

ای کسی که از نماز غافلی! و به اوقات آن بی‌توجهی و غرق در شهوات و لذات دنیایی هستی، و هرگاه انسان‌های صالح بخواهند ترا از این غفلت باز دارند، هوا و هوس و کبر و غرور ترا از راه راست باز می‌دارد. آیا چشمی داری که از ترس الله اشک بریزد؟ آیا قلبی داری که در آن خشوع و خضوع باشد؟ آیا نشنیده‌ای که باری تعالی می‌فرماید:

﴿أَلَمۡ يَأۡنِ لِلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ أَن تَخۡشَعَ قُلُوبُهُمۡ لِذِكۡرِ ٱللَّهِ وَمَا نَزَلَ مِنَ ٱلۡحَقِّ وَلَا يَكُونُواْ كَٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡكِتَٰبَ مِن قَبۡلُ فَطَالَ عَلَيۡهِمُ ٱلۡأَمَدُ فَقَسَتۡ قُلُوبُهُمۡۖ وَكَثِيرٞ مِّنۡهُمۡ فَٰسِقُونَ ١٦﴾ [الحدید: ۱۶] .

«آیا وقت آن برای مؤمنان فرا نرسیده است که دل‌هایشان به هنگام یاد الله، و در برابر حق و حقیقتی که الله نازل کرده است، بترسد و بلرزد؟ شما همچون کسانی نشوید که برای آنان قبلاً کتاب فرستاده شده است وسپس زمان طولانی بر آنان سپری گشته است، و دل‌های‌شان سخت شده است، و بیشترشان، خارج (از حدود دین الله) گشته‌اند و نا فرمانند».

و بدان ای کسی که از نماز غافلی! هر که نماز را ترک می‌نماید، بنده‌ای سرکش، نافرمان و گنه‌کار در مقابل الله أ و پیرو شیطان می‌باشد، همان شیطانی که در مقابل فرمان الله أ سرکشی نمود و رانده شده درگاه او تعالی گردید. اگر پادشاه و یا رئیس هستی و ملک و ریاست تو را از نماز باز داشت، بدان که با فرعون حشر خواهی شد و اگر وزیری و شغل و منصبت تو را از نماز باز داشت، بدان که با هامان حشر خواهی شد. اگر پولدار و ثروتمند هستی و این پول وثروت ترا از نماز باز داشت بدان که با قارون حشر خواهی گشت، و اگر تاجری و کسب و کار و معاملات ترا از نماز باز داشت بدان که با ابی بن خلف حشر خواهی گشت.

پس ای برادر و خواهر مسلمان با که می‌خواهی حشر شوی؟

با نمازگزاران و صالحان با کسانی که خداوندأ درباره آنان می‌فرماید:

﴿وَمَن يُطِعِ ٱللَّهَ وَٱلرَّسُولَ فَأُوْلَٰٓئِكَ مَعَ ٱلَّذِينَ أَنۡعَمَ ٱللَّهُ عَلَيۡهِم مِّنَ ٱلنَّبِيِّ‍ۧنَ وَٱلصِّدِّيقِينَ وَٱلشُّهَدَآءِ وَٱلصَّٰلِحِينَۚ وَحَسُنَ أُوْلَٰٓئِكَ رَفِيقٗا ٦٩﴾ [النساء: ۶۹] .

«و کسی که از الله و پیغمبر (با تسلیم در برابر فرمان آنان و رضا به حکم ایشان) اطاعت کند، او (در روز رستاخیز به بهشت رود و همراه وی) کسانی همنشین خواهند بود که (مقربان درگاهند و) الله به ایشان نعمت (هدایت) داده‌است (و مشمول الطاف خود نموده است و بزرگواری خویش را بر آنان تمام کرده است. آن مقربان که با او همدم خواهند بود، عبارت اند) از پیغمبران و راستروان (و راستگویان که پیغمبران را تصدیق کردند و بر راه آنان رفتند) و شهیدان و شایستگان و نیکوکاران، و آنان چه اندازه دوستان خوبی هستند!».

یا با منافقان و مجرمان کسانیکه خداوند أ درباره آنان می‌فرماید:

﴿ٱلَّذِينَ هُمۡ عَن صَلَاتِهِمۡ سَاهُونَ ٥﴾ [الماعون: ۵] .

«همان کسانیکه نماز خود را به دست فراموشی می‌سپارند».

آنانیکه:

﴿وَإِذَا قِيلَ لَهُمُ ٱرۡكَعُواْ لَا يَرۡكَعُونَ ٤٨﴾ [المرسلات: ۴۸] .

«وقتی برای آنان گفته میشود: خم شوید (به پیش الله رکوع کنید) خم نمی شوند».

و عاقبت:

﴿وَنَسُوقُ ٱلۡمُجۡرِمِينَ إِلَىٰ جَهَنَّمَ وِرۡدٗا ٨٦﴾ [مریم: ۸۶] .

«و گناهکاران را تشنه کام به سوی جهنم‌ می‌رانیم (و بدانجا داخل می‌گردانیم)».

برادران وخواهران مسلمان توجه نمایید که چگونه الله أ حال اهل جنت را بیان می‌نماید که در جنت و در بین نعمتها و لذتهای آن زندگی می‌کنند، و الله أ اهل دوزخ و حالت آنها را به اهل بهشت نشان می‌دهد در آن حال اهل جنت از آنهایی که در جهنم‌اند می‌پرسند:

﴿مَا سَلَكَكُمۡ فِي سَقَرَ ٤٢﴾ [المدثر: ۴۲] .

«چه چیزهائی شما را به دوزخ کشانده است و بدان انداخته است؟».

یعنی اهل جنت از آنها می‌پرسند که چه چیز سبب شده که در این عذاب سخت گرفتار باشید؟ جواب می‌دهند:

﴿قَالُواْ لَمۡ نَكُ مِنَ ٱلۡمُصَلِّينَ ٤٣﴾ [المدثر: ۴۳] .

«می‌گویند: (در دنیا) از زمره نماز گزاران نبوده‌ایم».

آری، آن گروهی که در این عذاب سخت گرفتارند، از ذکر الله أ روگردان بودند. دنیا را در عیش وعشرت بسر بردند و از آخرت غافل شدند، و در حالی از دنیا رفتند که اطاعت پروردگار خود را نمی‌کردند زیرا که از خدای خود نمی‌ترسیدند و متکبر و سرکش بودند، پس جزای آنها این هست که در آن روز به روی خود افتاده و کشان کشان آنها را به‌سوی آتش ببرند.

﴿يَوۡمَ يُسۡحَبُونَ فِي ٱلنَّارِ عَلَىٰ وُجُوهِهِمۡ ذُوقُواْ مَسَّ سَقَرَ ٤٨﴾ [القمر: ۴۸] .

«روزیکه کشیده شوند در آتش، بر روهای‌شان، روی زمین کشیده می‌شوند (گفته شود بایشان) بچشید مزه (رسیدن) آتش را».

ای کسی که از نماز غافلی! ای کسی که دنیا و لذت‌ها و شهوات زودگذر آن ترا مغرور کرده است و نمی‌خواهی در مقابل خالقت و پروردگارت سر به سجده بگذاری!.

﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡإِنسَٰنُ مَا غَرَّكَ بِرَبِّكَ ٱلۡكَرِيمِ ٦﴾ [الإنفطار: ۶] .

«ای انسان چه چیز ترا در مقابل پروردگارِ بزرگوارت مغرور ساخته است و در حق او فریبت داده‌است».

که چنین بی‌باکانه نافرمانی می‌کنی و خود را به گناه و نافرمانی آلوده می‌سازی؟ ترا به خدا، نفس و وجدان تو آرام است؟ و آیا از آتش دوزخ نمی‌هراسی؟ آیا از عاقبت بدی که بعد از حساب و کتاب در انتظار توست نمی‌ترسی؟ ای کسی که در قوت و غرورِ جوانی غرق هستی! و ای کسی که مویت سفید شد و تا هنوز در غفلتی! آیا نمی‌دانی که هر لحظه ممکن است که اجلت فرا رسد و در آنوقت دفتر اعمالت را می‌بندند و دیگر ترا فرصتی نیست؟!!.

﴿وَلِكُلِّ أُمَّةٍ أَجَلٞۖ فَإِذَا جَآءَ أَجَلُهُمۡ لَا يَسۡتَأۡخِرُونَ سَاعَةٗ وَلَا يَسۡتَقۡدِمُونَ ٣٤﴾ [الأعراف: ۳۴] .

«هر گروهی دارای مدت زمانی (مشخص و معلوم) است، و هنگامی که زمان (محدود) آنان به سر رسید، نه لحظه‌ای (از آن) تأخیر خواهند کرد و نه لحظه‌ای (بر آنان) پیشی می‌گیرند».

این عامر بن عبدالله / علیه است که وقتی صدای حی على الصلاة و حی على الفلاح را می‌شنود در حالیکه مریض است از فرزندانش می‌خواهد که او را به مسجد ببرند. فرزندانش می‌گویند که پدر تو مریض هستی و خداوند عذر مریض‌ها را می‌پذیرد، جواب می‌دهد: حی على الصلاة وحی على الفلاح را بشنوم و جواب ندهم؟ نه والله باید مرا به مسجد ببرید. او را به مسجد بردند و در حالیکه در حالت نماز و در سجده بود خداوند أ روح او را قبض نمود.

ای کسی که از نماز غافلی! ای کسی که با ترک نماز به نفس خود ظلم نموده‌ای، بیا و بشتاب و توبه نموده به‌سوی الله برگرد قبل از اینکه گرفتار فتنه‌ها گردی. از حضرت ابوهریره س روایت کرده اند که رسول الله ص فرموده‌اند:

«بَادِرُوا بِالأَعْمَالِ فِتَنا كَقِطَعِ اللَّيْلِ الْمُظْلِمِ. يُصْبِحُ الرَّجُلُ فِيْهَا مُؤْمِنا وَيُمْسِي كَافِرا. أَوْ يُمْسِي مُؤْمِنا وَيُصْبِحُ كَافِرا. يَبِيعُ دِينَهُ بِعَرَضٍ مِنَ الدُنيا»[۱۴] . «بشتابید به انجام اعمال صالحه، پیش از آنکه فتنه‌هایی ظاهر شود مانند پاره‌های شب تاریک، که شخص صبح مؤمن است وهنگام شام کافر می‌شود وشب مؤمن و صبح کافر می‌گردد، دین خود را در برابر متاع کمی از دنیا می‌فروشد».

برادر و خواهر مسلمان! در انتظار چه هستی؟ در انتظار فقریکه برایت بدبختی وفراموشی آورد و یا ثروتی که ترا به طغیان وادارد یا مرضی که ترا از پای درآورد و یا پیریی که ترا زمین گیر سازد یا اجلی که در هر لحظه ای فرا رسیدنی است یا در انتظار قیامت هستی که الله أ دربارۀ آن می‌فرماید:

﴿بَلِ ٱلسَّاعَةُ مَوۡعِدُهُمۡ وَٱلسَّاعَةُ أَدۡهَىٰ وَأَمَرُّ ٤٦﴾ [القمر: ۴۶] .

«بلکه موعد‌شان قیامت است. و قیامت بلای آن عظیم تر و تلخ تر (از کشتن و اسارت این جهانی برای ایشان) است».

برادر و خواهر مسلمان!

آیا جنت را دوست نداری؟ بدون شک که همه مسلمانان جنت را دوست دارند، ولی برای بدست آوردن جنت چه کرده‌ایم؟ آیا می‌دانید که از مهم‌ترین صفات اهل جنت توجه و برپا داشتن نماز است؟ خداوند أ می‌فرماید:

﴿وَٱلَّذِينَ هُمۡ عَلَىٰ صَلَوَٰتِهِمۡ يُحَافِظُونَ ٩ أُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡوَٰرِثُونَ ١٠﴾ [المؤمنون: ۹-۱۰] .

«و کسانیند که مواظب و مراقب (اوقات و ارکان) نماز‌های خود می‌باشند. آنان مستحقان و وارثان (بهشت) هستند».

برادر وخواهر مسلمان آیا می‌دانی چه کسانی در باغ‌های بهشت مورد احترام و اکرام هستند؟

﴿وَٱلَّذِينَ هُم بِشَهَٰدَٰتِهِمۡ قَآئِمُونَ ٣٣ وَٱلَّذِينَ هُمۡ عَلَىٰ صَلَاتِهِمۡ يُحَافِظُونَ٣٤﴾ [المعارج: ۳۴-۳۵] .

«وکسانیند که مواظب و مراقب (اوقات و ارکان) نماز‌های خود می‌باشند. آنان در باغ‌های بهشت مورد احترام و اکرام هستند».

آیا می‌دانی چه کسانی هستند که نه بیمی بر آنان است و نه اندوهگین می‌شوند؟

﴿إِنَّ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ وَأَقَامُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتَوُاْ ٱلزَّكَوٰةَ لَهُمۡ أَجۡرُهُمۡ عِندَ رَبِّهِمۡ وَلَا خَوۡفٌ عَلَيۡهِمۡ وَلَا هُمۡ يَحۡزَنُونَ ٢٧٧﴾ [البقرة: ۲۷۷] .

«یقیناً کسانی که ایمان بیاورند و کار شایسته انجام بدهند و نماز را چنانکه باید بر پای دارند و زکات را بپردازند، مزدشان نزد پروردگارشان است و نه بیمی بر آنان است و نه اندوهگین می‌شوند».

برادر و خواهر مسلمان! آیا از عذاب جهنم و قهر خداوند جبار نمی‌هراسی؟ آیا این فرموده باری تعالی را نشنیده‌ای؟

﴿فَخَلَفَ مِنۢ بَعۡدِهِمۡ خَلۡفٌ أَضَاعُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَٱتَّبَعُواْ ٱلشَّهَوَٰتِۖ فَسَوۡفَ يَلۡقَوۡنَ غَيًّا ٥٩﴾ [مریم: ۵۹] .

«بعد از آنان، فرزندان ناخلفی (روی کار آمدند و در زمین) جایگزین شدند که نماز را (ترک کردند) هدر دادند و بدنبال (لذایذ و) شهوات راه افتادند، و (مجازات) گمراهی (خود را در دنیا و آخرت) خواهند دید».

آیا می‌دانید که معنی(غَیاً) چیست؟ در تفسیر آمده که مکانی در قعر دوزخ می‌باشد که بدبو و بد طعم است. و همچنین گفته‌اند که مکانی است در جهنم که مملو از خون و زرداب می‌باشد، و حضرت عبد الله ابن مسعود س می‌فرماید: معنی(أَضَاعُوا) این نیست که کاملاً ترک نموده‌اند بلکه نمازها را در اوقات معیین نخوانده و در ادای آن تأخیر نموده‌اند.

ای کسی که نماز نمی‌خوانی! آیا نمی‌خواهی که گناهانت محو گردد و لغزش‌هایت بخشیده شود؟ حضرت ابن عمر ش روایت نموده‌اند که رسول اللهص بشارت داده‌اند:

«إِنَّ الْعَبْدَ إِذَا قَامَ يُصَلِّى أُتِىَ بِذُنُوبِهِ، فَجُعِلَتْ عَلَى رَأْسِهِ وَعَاتِقَيْهِ، فَكُلَّمَا رَكَعَ أَوْ سَجَدَ تَسَاقَطَتْ عَنْهُ»[۱۵] . «هرگاه بنده‌ای به نماز ایستاده شود گناهانش بر بالای سر وشانه‌اش آورده می‌شود و هر رکوع و سجده‌ای که می‌کند گناهان از او می‌ریزد (پاک می‌شود)».

ای کسی که از نماز غافلی! آیا نمی‌دانی که نمازگزار در پناه و حفظ خداوند تبارک و تعالی می‌باشد. رسول الله ص فرموده‌اند:

«مَنْ صَلَّى صَلَاةَ الصُّبْحِ فَهُوَ فِي ذِمَّةِ اللَّهِ فَلَا يَطْلُبَنَّكُمْ اللَّهُ مِنْ ذِمَّتِهِ بِشَيْءٍ فَإِنَّهُ مَنْ يَطْلُبْهُ مِنْ ذِمَّتِهِ بِشَيْءٍ يُدْرِكْهُ ثُمَّ يَكُبَّهُ عَلَى وَجْهِهِ فِي نَارِ جَهَنَّمَ»[۱۶] .«کسی که نماز صبح را بخواند او در امان الله است. پس بکوشید که خداوند در مورد چیزی، دین و بدهی (قرض) خود، شما را مورد پرسش قرار ندهد زیرا هرگاه خداوند از کسی چیزی از بدهی بطلبد او را فرا می‌گیرد و سپس او را به رویش به آتش دوزخ می‌اندازد».

نماز پناهگاه انسان از هر رنج وبلا و آرام بخش روح وجان می‌باشد.

رسول الله ص به مؤذنشان سیدنا بلال س می‌فرمودند:

«يا بِلاَلُ أَقِمِ الصَّلاَةَ أَرِحْنَا بِهَا»[۱۷] .«ای بلال! با برپا نمودن نماز، به ما راحتی ببخش».

همچنان نماز سبب رزق و روزی فراوان و برکت می‌گردد. الله تبارک و تعالی می‌فرماید:

﴿وَأۡمُرۡ أَهۡلَكَ بِٱلصَّلَوٰةِ وَٱصۡطَبِرۡ عَلَيۡهَاۖ لَا نَسۡ‍َٔلُكَ رِزۡقٗاۖ نَّحۡنُ نَرۡزُقُكَۗ وَٱلۡعَٰقِبَةُ لِلتَّقۡوَىٰ ١٣٢﴾ [طه: ۱۳۲] .

«خانواده خود را به گزاردن نماز دستور بده وخود نیز بر اقامه آن ثابت و ماندگار باش. ما از تو روزی نمی‌خواهیم، بلکه ما به تو روزی می‌دهیم، سرانجام (نیک و ستوده) از آن (اهل تقوی و) پرهیزگاری است».

نماز رابطه و وسیله نزدیکی به الله أ می‌باشد. کسی که به نماز می‌ایستد در حقیقت در مقابل رب العزت والجلال ایستاده و با او تعالی مناجات می‌کند، رکوع می‌کند به خضوع و سجده می‌نماید به خشوع و فروتنی و بیشتر به پروردگار خود نزدیک می‌شود. خداوند أ می‌فرماید:

﴿وَٱسۡجُدۡۤ وَٱقۡتَرِب۩﴾ [العلق: ۱۹] .

«سجده کن و نزدیک شو».

یعنی به نماز خواندن خود ادامه بده در برابر آفریدگار خویش و بدین وسیله به پروردگارت نزدیک شو.

والله أ در ستایش اسماعیل ÷ می‌فرماید:

﴿وَكَانَ يَأۡمُرُ أَهۡلَهُۥ بِٱلصَّلَوٰةِوَٱلزَّكَوٰةِ وَكَانَ عِندَ رَبِّهِۦ مَرۡضِيّٗا ٥٥﴾ [مریم: ۵۵] .

«او همواره خانواده خود را به اقامه نماز و دادن زکات دستور می‌داد و در پیش پروردگارش مورد رضایت بود».

همچنین نماز در اوقات شدّت و مشکلات و مصائب، کمک و راحتی قلب برای مؤمنان است.

﴿وَٱسۡتَعِينُواْ بِٱلصَّبۡرِ وَٱلصَّلَوٰةِۚ وَإِنَّهَا لَكَبِيرَةٌ إِلَّا عَلَى ٱلۡخَٰشِعِينَ ٤٥﴾ [البقرة: ۴۵] .

«و از الله به صبر و تحمل و نماز یاری جویید که نماز (با حضور قلب) امری بسیار دشوار است مگر برای (خدا پرستان که مشتاق نمازند)با خشوع و فروتنی».

ای مسلمانان آیا می‌دانید حکم کسی که نماز نمی‌خواند و از دنیا می‌رود چیست؟

بعضی از اهل علم فرموده‌اند که: «نباید شسته شود و نه کفن شود و نه بر او نماز جنازه خوانده شود و نه در قبرستان مسلمانان دفن گردد».

پس با او چه باید کرد؟ گفته‌اند که باید او را به صحرا ببرند و با لباسش دفن نماید، زیرا مرده او حرمتی ندارد.



[۱۱] موطاء امام مالک [۱۲] مسند احمد۹۱۵۹ وبخاری ومسلم [۱۳] روایت ترمذی وابو داود. [۱۴] صحیح مسلم. [۱۵] روایت بیهقی- ابن حبان [۱۶] صحیح مسلم: ۱۴۴۳ [۱۷] أبو داود واحمد

گفتگو

پرسیدم چرا نماز را ترک نمودی؟

گفت: مشغول بودم.

گفتم: چه مشغولیتی مهمتر از نماز می‌باشد که در روز قیامت اولت‌ر از نماز پرسیده می‌شود؟

گفت: می‌دانی که مصروفیت دنیا زیاد است چه می‌توان کرد.

گفتم: آیا نمی‌دانی که نماز حد فاصل بین اسلام و کفر است مگر نمی‌دانی که رسول ص فرموده‌اند:

«بَيْنَ الرَّجُلِ وَبَيْنَ الشِّرْكِ وَالْكُفْرِ تَرْكُ الصَّلاَةِ»[۱۸] . «فرق در میان مرد مؤمن و کافر و مشرک، ترک نماز است».

گفت: مسلمانی تنها به نماز نیست، مهم اینست که قلب انسان درست باشد. من مسلمانی را اذیت نمی‌کنم و با همه رفتار نیک دارم و با همه خوش اخلاق هستم.

گفتم: این حیله شیطان است که بعضی از مسلمانان را بوسیله آن می‌فریبد تا مرتکب گناه گردند در حالیکه فکر می‌کنند که کار خوبی انجام داده اند. و چه گناهی بالاتر از ترک نماز، این عبادت بزرگ.

این وسوسۀ شیطان است که اعمال زشت ما را نیک جلوه می‌دهد!.

﴿وَإِذۡ زَيَّنَ لَهُمُ ٱلشَّيۡطَٰنُ أَعۡمَٰلَهُمۡ﴾ [الأنفال: ۴۸] .

«زمانی که شیطان(با وسوسه‌های خود) اعمالشان را برایشان می‌آراست».

گفت: بسیاری از مردم نماز می‌خوانند ولی مرتکب گناه هم می‌شوند.

گفتم: مگر کسی که نماز می‌خواند معصوم از خطاء است؟ معصوم فقط رسول الله ص می‌باشند. ثانیاً تو از جمله کسانی باش که نماز آنها را از فحشاء و منکر و گناه باز می‌دارد و تو الگو و نمونه باش برای دیگران خداوند تبارک و تعالی می‌فرماید:

﴿وَأَقِمِ ٱلصَّلَوٰةَۖ إِنَّ ٱلصَّلَوٰةَ تَنۡهَىٰ عَنِ ٱلۡفَحۡشَآءِ وَٱلۡمُنكَرِۗ وَلَذِكۡرُ ٱللَّهِ أَكۡبَرُ﴾ [العنکبوت: ۴۵] .

«و نماز را برپا دار همانا نماز از بی‌حیایی و کارهای ناشایسته باز می‌دارد و البته ذکر الله بسیار بزرگ است».

گفت: من لاإله إلاالله می‌گویم و الحمدلله مسلمان هستم، و رسول الله ص فرموده‌اند که: لاإله إلاالله کلید جنت است و کسی که لاإله إلاالله و محمد رسول الله بگوید آتش جهنم بر او حرام می‌گردد و ثانیاً خداوند غفور ورحیم است.

گفتم: در اینکه لاإله إلاالله کلید جنت است هیچ شکی نیست، اما آیا می‌دانی که علما در شرح این حدیث گفته اند: لاإله إلاالله کلید جنت است اما هر کلیدی دندانه‌هایی دارد که به وسیله آن در، باز می‌شود و دندانه‌های کلید جنت عمل صالح می‌باشد و لاإله إلاالله بدون عمل به تعالیم اسلام مانند کلیدی بدون دندانه است. ثانیاً الله تبارک و تعالی می‌فرماید:

﴿وَبَشِّرِ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ أَنَّ لَهُمۡ جَنَّٰتٖ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ﴾ [البقرة: ۲۵] .

«مژده بده به کسانی که ایمان آوردند و کردار نیکو انجام دادند، اینکه ایشان را است باغ‌های (بهشتی) که در زیر درختان آن رودها روان است».

ببین که تنها ایمان کافی نیست بلکه همراه ایمان عمل صالح وکردار نیکو لازم است و خداوند تبارک و تعالى در جای دیگری می‌فرماید:

﴿وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ أُوْلَٰٓئِكَ أَصۡحَٰبُ ٱلۡجَنَّةِۖ هُمۡ فِيهَا خَٰلِدُونَ ٨٢﴾ [البقرة: ۸۲] .

«و کسانی که ایمان آوردند و کردار پسندیده و افعال شایسته انجام دادند اینان اهل بهشتند و جاودانه در آن خواهند ماند».

ودر آیه دیگری می‌فرماید:

﴿إِنَّ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ وَأَقَامُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتَوُاْ ٱلزَّكَوٰةَ لَهُمۡ أَجۡرُهُمۡ عِندَ رَبِّهِمۡ وَلَا خَوۡفٌ عَلَيۡهِمۡ وَلَا هُمۡ يَحۡزَنُونَ ٢٧٧﴾ [البقرة: ۲۷۷] .

«بی‌گمان کسانی که ایمان بیاورند و عمل شایسته انجام دهند و نماز را برپا دارند و زکات را بپردازند، مزدشان نزد پروردگارشان است و نه بیمی بر آنهاست و نه اندوهگین می‌شوند».

و در آیه دیگری می‌فرماید:

﴿وَأَمَّا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ فَيُوَفِّيهِمۡ أُجُورَهُمۡۗ وَٱللَّهُ لَا يُحِبُّ ٱلظَّٰلِمِينَ ٥٧﴾ [آل‌عمران: ۵۷] .

«و اما کسانی که ایمان می‌آورند وکارهای شایسته انجام می‌دهند، خداوند پاداش آنها را به طور کامل خواهد داد و خداوند ستمکاران را دوست ندارد».

و همچنین می‌فرماید:

﴿وَعَدَ ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ لَهُم مَّغۡفِرَةٞ وَأَجۡرٌ عَظِيمٞ٩﴾ [المائدة: ۹] .

«الله به کسانی که ایمان بیاورند وکارهای شایسته انجام دهند وعده می‌دهد که آمرزش و پاداش بزرگی از آنها باشد».

و ده‌ها آیت دیگر در قرآن کریم موجود است که ایمان و عمل با هم ذکر گردیده است همچنین الله I دربیان صفات منافقین می‌فرماید:

﴿إِنَّ ٱلۡمُنَٰفِقِينَ يُخَٰدِعُونَ ٱللَّهَ وَهُوَ خَٰدِعُهُمۡ وَإِذَا قَامُوٓاْ إِلَى ٱلصَّلَوٰةِ قَامُواْ كُسَالَىٰ يُرَآءُونَ ٱلنَّاسَ وَلَا يَذۡكُرُونَ ٱللَّهَ إِلَّا قَلِيلٗا ١٤٢﴾ [النساء: ۱۴۲] .

«یقیناً منافقان(می‌پندارند) الله را فریب می‌دهند! در حالی که خداوند(سزای فریب) ایشان را فریب می‌دهد. منافقان هنگامی که برای نماز بر می‌خیزند. سست و بی‌حال به نماز می‌ایستند و با مردم ریا می‌کنند (و نماز‌شان بخاطر مردم است؛ نه بخاطر الله) والله را کم‌تر یاد می‌کنند و جز اندکی به عبادت او نمی پردازند».

ببین برادرم در این آیت بیان می‌گردد که یکی از صفات منافقین این است: که به نماز می‌ایستند به تنبل‌ی و بی‌حالی، و خداوند Y آنها را به قعر دوزخ وعده نموده است، پس حالت کسی که نماز را کاملاً ترک نموده چه خواهد بود؟!.

به تو می‌گویم برادرم، زندگی دنیا ترا نفریبد و مغرور نسازد، از نعمت‌های حلالِ دنیا حساب گرفته می‌شود و در مقابل حرامِ دنیا عذاب دردناک است.

به نماز برخیز قبل از اینکه بگویی:

﴿يَقُولُ يَٰلَيۡتَنِي قَدَّمۡتُ لِحَيَاتِي ٢٤﴾ [الفجر: ۲۴] .

«خواهد گفت ای کاش برای زندگی خود(خیرات و حسنات) پیشاپیش می‌فرستادم».

به نماز برخیز قبل از اینکه بگویی:

﴿حَتَّىٰٓ إِذَا جَآءَ أَحَدَهُمُ ٱلۡمَوۡتُ قَالَ رَبِّ ٱرۡجِعُونِ ٩٩﴾ [المؤمنون: ۹۹] .

«و زمانی که مرگ یکی از آنان فرا می‌رسد، می‌گوید: پروردگارا! مرا (به دنیا) باز گردان».

به نماز برخیز و به‌سوی الله برگرد و تسلیم فرمان او شو و از تعالیم او پیروی کن قبل از اینکه بگویی:

﴿أَن تَقُولَ نَفۡسٞ يَٰحَسۡرَتَىٰ عَلَىٰ مَا فَرَّطتُ فِي جَنۢبِ ٱللَّهِ وَإِن كُنتُ لَمِنَ ٱلسَّٰخِرِينَ ٥٦﴾ [الزمر: ۵۶] .

«پیش از اینکه بگوید نفسی، دردا و حسرتا چه کوتاهیها که در (طاعات و عبادات) الله کرده‌ام، دریغا و افسوسا! من از زمره مسخره کنندگان بودم».

نماز بخوان تا از عذاب جهنم در امان باشی و در جنت به سلامتی درآیی!.

گفت: دستت را بده!.

گفتم: چرا؟ می‌خواهی بروی؟

گفت: نه، بلکه وعده می‌دهم و عهد می‌کنم که بعد از این هرگز نماز خود را ترک نکنم.



پس ای برادران و خواهران مسلمان!.

بشتابید بسوی جنتی که عرض آن برابر آسمانها و زمین است، از دیگران سبقت بجویید در کارهای نیک قبل از آنکه روزی فرا رسد که:

﴿يَوۡمَ لَا يَنفَعُ مَالٞ وَلَا بَنُونَ ٨٨ إِلَّا مَنۡ أَتَى ٱللَّهَ بِقَلۡبٖ سَلِيمٖ ٨٩﴾ [الشعراء: ۸۸-۸۹] .

«آن روزی که اموال و اولاد سودی نمی‌رساند، بلکه تنها کسی که با دل سالم به پیشگاه الله آمده باشد». (دلی که خالی از کفر و نفاق باشد).

بشتابید و منادی حق را لبیک بگویید:

﴿يَٰقَوۡمَنَآ أَجِيبُواْ دَاعِيَ ٱللَّهِ وَءَامِنُواْ بِهِۦ يَغۡفِرۡ لَكُم مِّن ذُنُوبِكُمۡ وَيُجِرۡكُم مِّنۡ عَذَابٍ أَلِيمٖ ٣١﴾ [الأحقاف: ۳۱] .

«ای قوم ما! اجابت کنید سخنان دعوت کننده الله را و به او ایمان آورید تا الله گناهان شما را بیامرزد وشما را از عذاب سخت آخرت در پناه خویش دارد».

برادران و خواهران مسلمان نگویید که گناهان ما زیاد است و روی برگشت به سوی الله را نداریم!!، زیرا رحمت خداوند I از همه چیز بیشتر و بزرگتر است و هر گاه که به سوی او باز گردید درِ توبه برویتان باز است.

﴿قُلۡ يَٰعِبَادِيَ ٱلَّذِينَ أَسۡرَفُواْ عَلَىٰٓ أَنفُسِهِمۡ لَا تَقۡنَطُواْ مِن رَّحۡمَةِ ٱللَّهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ يَغۡفِرُ ٱلذُّنُوبَ جَمِيعًاۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلۡغَفُورُ ٱلرَّحِيمُ ٥٣﴾ [الزمر: ۵۳] .

«بگو: ای بندگانم! ای آنانیکه در معاصی(گناهان) زیاده روی هم کرده‌اید از لطف ومرحمت الله مأیوس و ناامید نگردید قطعاً خداوند همه گناهان را می‌آمرزد، چرا که او بسیار آمرزگار و بس مهربان است».

پس برگردید به سوی الله I با توبه و طلب مغفرت و صفحه جدید و سفیدی در زندگی خود بگشایید و با پروردگار خود عهد نمایید که دیگر نافرمانی او تعالی را نکنید. اگر چنین تصمیمی گرفتید و در آن صادق بودید خدای مهربان نیز به شما کمک می‌نماید.

﴿إِنَّ ٱللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوۡمٍ حَتَّىٰ يُغَيِّرُواْ مَا بِأَنفُسِهِمۡ﴾ [الرعد: ۱۱] .

«خداوند حال و وضع هیچ قومی را تغییر نمی‌دهد، مگر اینکه آنها احوال خود را تغییر دهند».

ای مسلمانان از الله بترسید و در ادای نماز با جماعت در مسجد با خضوع و خشوع کوشش نمایید تا از جمله رستگاران شوید.

و در پایان از بارگاه رب العزت والجلال می‌خواهم که به ما توفیق عنایت فرماید که در راه او قدم برداریم و به من و شما تقوا و عاقبت نیکو نصیب نماید و همه مسلمانان را به وسیله برگشت به قرآن کریم وسنت رسول الله ص از ذلت وخواری برهاند. آمین

﴿رَبَّنَا لَا تُؤَاخِذۡنَآ إِن نَّسِينَآ أَوۡ أَخۡطَأۡنَاۚ رَبَّنَا وَلَا تَحۡمِلۡ عَلَيۡنَآ إِصۡرٗا كَمَا حَمَلۡتَهُۥ عَلَى ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِنَاۚ رَبَّنَا وَلَا تُحَمِّلۡنَا مَا لَا طَاقَةَ لَنَا بِهِۦۖ وَٱعۡفُ عَنَّا وَٱغۡفِرۡ لَنَا وَٱرۡحَمۡنَآۚ أَنتَ مَوۡلَىٰنَا فَٱنصُرۡنَا عَلَى ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡكَٰفِرِينَ﴾ [البقرة: ۲۸۶] .

«پروردگارا اگر فراموش‌کردیم، یا به‌ خطا رفتیم‌، بر ما مگیر پروردگارا بار گرانی‌ بردوش‌ ما مگذار، همچنان‌ که‌ برپیشینیان‌ ما گذاشتی‌ پروردگارا آنچه‌ تاب ‌و توان‌ آن‌ را نداریم‌، بر دوش‌ ما مگذار، پروردگارا و از ما و بر ما بیامرز و بر ما رحمت‌ آور تو مولای‌ مایی‌ پس‌ ما رابر گروه‌ کافران‌ پیروز گردان».

[۱۸] روایت از احمد ومسلم.

مراجع

۱- قرآن کریم

۲- تفسیر انوارالقرآن (استاد عبدالرؤوف مخلص)

۳- تفسیر نور (استاد خرم دل)

۴- کتب احادیث

۵- یا غافلاً عن الصلاة

۶- نهج البلاغه