ایمان به روز قیامت و تاثیرآن بر مسلمان و مراحل روز قیامت
گرد‌آورنده:
حسین تاجی گله‌داری
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمد لله والصلاة والسلام على رسول الله وعلى آله وصحبه أجمعين ومن تبعهم بإحسان إلى يوم الدين.
و بعد:
با پیشرفت روز بروز جهان و ماشینی شدن زندگی بشر، مسلمانان نیز در دام زرق و برق دنیا افتاده و شب و روز برای بدست آوردن دنیا و متاع ناچیز آن اهتمام می‌ورزند، به منظور بیداری و انتباه از این غفلت و یادآوردن روز قیامت این جزوه مختصر و کوتاه به شما برادر و خواهر مسلمان تقدیم می‌کنم، امید این که مورد قبول و پسند واقع گردد، این را بخوان و بر اهل و خویشان نیز، بخوان، و آنها را به روز آخرت تذکر و یاد‌آوری بنما، آن روزی که خداوند درباره‌اش می‌فرماید:
﴿يَوۡمَ لَا يَنفَعُ مَالٞ وَلَا بَنُونَ ٨٨ إِلَّا مَنۡ أَتَى ٱللَّهَ بِقَلۡبٖ سَلِيمٖ ٨٩﴾[الشعراء: ۸۸-۸٩].
«آن روزی که دارائی و فرزندان به کار نیاید، مگر کسی که با دلی خالی از شرک به بارگاه الهی حاضر بشود».
خداوند در سوره نبأ آیه ۳٩ چنین می‌فرماید:
﴿ذَٰلِكَ ٱلۡيَوۡمُ ٱلۡحَقُّۖ فَمَن شَآءَ ٱتَّخَذَ إِلَىٰ رَبِّهِۦ مَ‍َٔابًا ٣٩﴾[النبأ: ۳٩].
یعنی: «آن است روز حق و هر حقیقتی آشکار می‌گردد پس هر کسی که راه نجات خود را می‌جوید، راه رجوع و بازگشت به درگاه خدا بگیرد».
روز آخرت مرحله مهم و با اهمیتی در زندگی انسان می‌باشد، و آن روز نمایان گر آنچه که برای انسان اتفاق می‌افتد می‌باشد، از هنگام مرگش تا اینکه در بهشت یا دوزخ مستقر شود.
ما در این جزوه بطور خلاصه مراحل روز آخرت را برای شما ذکر می‌کنیم باشد که موجب بیداری ما از غفلت، و آمادگی مان جهت آن روز مهم و حساس گردد، و در این دنیا اعمالی را انجام بدهیم که در وقت خطرناک و بحرانی ما را سود و فایده برساند، و همچنین تأثیر ایمان به این روز (روز قیامت) نیز برای شما خواننده گرامی تقدیم می‌داریم تا اینکه هر کدام از ما در نفس خویش بنگرد که آیا تاثیری در نفس و ضمیرش ایجاد شده یا خیر؟، اگر تاثیر در نفس ما پیدا شده باید شکر و سپاس خداوند را بجای آوریم، وگرنه برای ایجاد و پیدا نمودن آن سعی و کوشش بنمائیم که خداوند با ماست و کمک مان می‌کند.
﴿وَٱلَّذِينَ جَٰهَدُواْ فِينَا لَنَهۡدِيَنَّهُمۡ سُبُلَنَاۚ وَإِنَّ ٱللَّهَ لَمَعَ ٱلۡمُحۡسِنِينَ ٦٩﴾[العنکبوت: ۶٩].
«و آنانکه جهاد و تلاش کردند در راه ما، البته راهنمائی و هدایت کنیم ایشان را به راه‌های خود و هر آئینه خدا با نیکوکاران است».
ایمان به روز آخرت تاثیراتی دارد که عبارت است از:
اگر هر کدام از ما ایمان راسخ و کامل به روز قیامت داشته باشد، بدون شک و تردید به عبادت خداوند روی می‌آورد و مشغول عبادت می‌شود و از گناه و زشتی‌ها پرهیز می‌نماید و در نتیجه شرافتمندانه و خوشبخت زندگی می‌کند.
شاعر می‌گوید:
ولست أرى السعادة جمع مال
ولکن التقى هو السعید
سعادت و خوشبختی را در گردآوری مال مشاهده نمی‌کنم بلکه انسان پرهیزگار تنها سعادتمند می‌باشد.
شاعر شیرین سخن سعدی چنین می‌گوید:
بزرگی نه به مال است پیش اهل کمال
مال تالب گور است و بعد از آن اعمال
خداوند می‌فرماید:
﴿مَنۡ عَمِلَ صَٰلِحٗا مِّن ذَكَرٍ أَوۡ أُنثَىٰ وَهُوَ مُؤۡمِنٞ فَلَنُحۡيِيَنَّهُۥ حَيَوٰةٗ طَيِّبَةٗ...﴾[النحل: ٩٧].
«هر که عمل نیک انجام داد، مرد باشد یا زن در حالیکه مومن و مسلمان است هر آئینه زنده داریمش زندگی پاکیزه ...».
شخصی که به روز آخرت ایمان دارد و می‌داند که در برابر هر چیزی محاسبه می‌شود، شکی نیست که در هر کردار و گفتار خویش می‌اندیشد و دقت می‌نماید، هیچ عملی انجام نمی‌دهد و هیچ سخنی نمی‌گوید مگر اینکه راست و درست باشد زیرا که می‌داند خداوند در قرآن فرموده است:
﴿وَلَا تَقۡفُ مَا لَيۡسَ لَكَ بِهِۦ عِلۡمٌۚ إِنَّ ٱلسَّمۡعَ وَٱلۡبَصَرَ وَٱلۡفُؤَادَ كُلُّ أُوْلَٰٓئِكَ كَانَ عَنۡهُ مَسُۡٔولٗا ٣٦ ﴾[الإسراء: ۳۶].
یعنی: «آنچه به آن علم و یقین نداری پیروی نکن، زیرا که گوش و شنوائی و چشم و بینائی و دل و قلب و شعور، از همه اینها انسان مسئولیت دارد و پرسیده می‌شود».
هنگامی که شخص می‌داند چه اموری در این روز بسیار گرم و سخت اتفاق می‌افتد و می‌داند که هیچ چیزی سبب نجات وی نمی‌شود مگر عمل صالح، در این صورت به انجام دادن انواع کارهای نیک از قبیل نماز، روزه، صدقه، قرائت قرآن، امر به معروف و نهی از منکر، خوش رفتاری با مردم و رعایت حقوق والدین و همسایه‌ها و ... مبادرت می‌ورزد و در سبقت گرفتن در راه خیرسعی و تلاش می‌نماید.
﴿سَابِقُوٓاْ إِلَىٰ مَغۡفِرَةٖ مِّن رَّبِّكُمۡ وَجَنَّةٍ عَرۡضُهَا كَعَرۡضِ ٱلسَّمَآءِ وَٱلۡأَرۡضِ أُعِدَّتۡ لِلَّذِينَ ءَامَنُواْ بِٱللَّهِ وَرُسُلِهِۦ...﴾[الحدید: ۲۱].
یعنی: «بشتابید به‌سوی آمرزشی از پروردگارتان، و به‌سوی بهشتی که پهنای آن به پهنای آسمان و زمین است آماده و مهیا شده برای کسانیکه ایمان آورده‌اند به خدا و پیامبرانش».
کسی‌که می‌داند و ایمان دارد که خداوند چه نعمت‌هائی جاویدان و همیشگی برای مؤمنان، و چه عذابها و شکنجه‌های پی در پی و همیشگی برای کافران، آماده کرده است، شکی نیست که دنیا را حقیر و کوچک شمرده و خاطرجمع و مطمئن می‌گردد که دنیا جز خانه‌ای موقت و متاعی زودگذرا نیست پس خود را به خاطر دنیا ناراحت و نگران نمی‌سازد، در این دنیا پاکدامن و پرهیزگار زندگی می‌کند و برای رسیدن به منزله حقیقی و جاویدان سعی و تلاش می‌نماید، و قسم به خدا که آن منزل (یعنی بهشت) ارزش خستگی و کوشش زیاد را دارد.
مرگ اولین مرحله جدائی از دنیا و نقطه آغاز روز قیامت می‌باشد. در حدیث روایت شده که پیغمبر ج فرموده: «هرشخصی که میمیرد قیامت وی برپا شده است».
و آن امری لازم برای هر شخصی می‌باشد و هیچ راه فراری وجود ندارد خداوند می‌فرماید:
﴿كُلُّ نَفۡسٖ ذَآئِقَةُ ٱلۡمَوۡتِ﴾[آل‌‌‌عمران: ۱۸۵].
«هر نفس چشنده مرگ است».
و در سوره نساء آیه: ٧۸ می‌فرماید:
﴿أَيۡنَمَا تَكُونُواْ يُدۡرِككُّمُ ٱلۡمَوۡتُ وَلَوۡ كُنتُمۡ فِي بُرُوجٖ مُّشَيَّدَةٖ﴾[النساء: ٧۸].
یعنی: «هر کجا که باشید مرگ به شما خواهد رسید هر چند در قصرها و برجهای استوار و محکم باشید».
بله مرگ، از بین برنده لذات، و باعث جدائی از خانواده و فرزند و مال و مقام و تمام تجملات زندگی می‌باشد. مرگ حقیقت تلخ و ناگواری است که به سراغ همه می‌آید، و همه در نزد او یکسان می‌باشد، نه به کودک رحم می‌کند و نه به آه و فغان مادر داغ دیده و نه به گریه پدر و برادر و خویشاوندان. پس می‌دانیم و یقین داریم که همگی می‌میریم و از این جهان رخت بر می‌بندیم و به جهان دیگر مسافرت می‌نمائیم، که در آنجا احتیاج به زاد و توشه داریم، انسان عاقل باید برای آن سفر آخرت که از مرگ آغاز می‌شود آمادگی گرفته باشد با انجام دادن اعمال نیک و صالح، و طوری زندگی کند که اگر هر لحظه‌ای اجلش فرا برسد بتواند لبیک بگوید، و باید دانست هنگامی که اجل شخص فرا میرسد یک لحظه عقب و جلو نمی‌شود.
شخصی که در حال سکرات مرگ است فرشتگان را می‌بیند. اگر شخصی مؤمن باشد، فرشتگان او را به خوبی و خیر مژده می‌دهند. ولی اگر کافر یا بدکار باشد او را به بدی و عاقبت نافرجامش بیم می‌دهند. (به خداوند پناه می‌بریم از عاقبت بد).
هنگامی که روحش به گلوگاه میرسد، تمام درهای توبه بر رویش بسته می‌شود، و بر اعمال و کردارش مهر زده می‌شود، در حدیث آمده است که: «هنگامیکه شخص میمیرد اعمال او منقطع می‌گردد، مگر سه چیز که پیوسته ثوابش به وی میرسد: یک صدقه جاری. دوم علم سودمندی که به کسی آموخته است و مردم از آن فایده و بهره می‌گیرند سوم فرزند صالح و نیکی به جا گذاشته که برایش دعا می‌کند» [۱]. بعد از اینکه ملک الموت روحش را گرفت و از این دنیا وداع گفت و به سرای آخرت شتافت اگر خوب کرده باشد خوب می‌بیند و اگر بد کرده، بد می‌بیند.
﴿فَمَن يَعۡمَلۡ مِثۡقَالَ ذَرَّةٍ خَيۡرٗا يَرَهُۥ ٧ وَمَن يَعۡمَلۡ مِثۡقَالَ ذَرَّةٖ شَرّٗا يَرَهُۥ ٨﴾[الزلزلة: ٧-۸].
یعنی: «برای مؤمن شایسته و پسندیده است که همیشه مرگ را بیاد آورد زیرا که در انجام اعمال نیک به وی کمک می‌کند».
پیامبر اکرم ج می‌فرماید: «أَكْثِرُوا ذِكْرَ هَاذِمِ اللَّذَّاتِ» [۲]. «بسیار بیاد بیاورید بر هم زننده بساط خوشی و شادمانی را (یعنی مرگ)».
[۱] این حدیث امام مسلم روایت کرده است. [۲] امام ترمذی این حدیث را روایت کرده و صحیح می‌باشد.
هنگامی که انسان را در قبر، آن گودال تنگ و محدود و وحشتناک سرازیر نمودند و سپس رویش خاک ریختند و تمامی اهل خانه و نزدیکانش بازگشتند، آن گاه برای وی زندگی جدیدی به نام عالم برزخ شروع می‌شود، زندگی که در آن عمل نیست و لیکن آزمایش و بلا، و در نتیجه خوشی، یا عذاب، در روایت صحیح آمده است که: «سه چیز انسان را همراهی می‌کند هنگام مردن، دو تا بر می‌گردد و یکی باقی می‌ماند اهل و عیالش، مال و دارائیش، و عملش، اهل عیال زن و فرزند و مال و دارائی همه بر می‌گردند آن چه که همراه او باقی می‌ماند عمل وی می‌باشد». پس از اینکه انسان در بستر خاک آرام گرفت و تشیع کنندگان باز گشتند دو فرشته او را می‌نشانند و از پروردگار (معبودش) و دین و پیامبرش سئوال میکنند اگر آن شخص از گروه مؤمنان باشد خداوند او را ثابت قدم می‌دارد و جواب صحیح و درست به وی الهام می‌کند، چنانکه در قرآن مجید می‌فرماید:
﴿يُثَبِّتُ ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ بِٱلۡقَوۡلِ ٱلثَّابِتِ فِي ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا وَفِي ٱلۡأٓخِرَةِ﴾[ابراهیم: ۲٧].
یعنی: «خداوند تعالی آن مردمیکه ایمان آورده‌اند با کلمه حق که ثابت و پایدار است در دنیا و آخرت ثابت و پایدار می‌گردادند».
ولی اگر از گروه کافران و بدکاران باشد، به هیچ وجه نمی‌تواند جواب فرشتگان را بدهد، اگر چه که در دنیا می‌دانسته است.
بعد از سئوال و جواب، شخص مؤمن در قبرش خوشبخت می‌شود و جای خویش را در بهشت مشاهده می‌کند وهفتاد زراع قبرش گشاده می‌شود و بوی ریاحین و نسیم بهشت را استشمام می‌کند، اما شخص کافر و بدکردار جای خویش را در دوزخ دیده و قبر بر او فشار می‌آورد تا اینکه تمام استخوان‌هایش در هم پیچیده می‌شود، و قبرش گودالی از گودالهای آتش مبدل می‌گردد و حرارت و گرمی آتش دوزخ به وی میرسد [۳].
پس دانستیم که قبر یا باغی از باغ‌های بهشت است و یا گودالی از گودالهای دوزخ، چنانکه در حدیث آمده است [۴].
[۳] برای اطلاعات بیشتر درباره سوال دو فرشته (نکیر و منکر) و اثبات عذاب قبر، به کتاب شرح عقیده طحاوی رجوع شود ص ۳۳۰ به بعد. [۴] طبرانی در کتاب معجم الاوسط (۸۶۱۳) روایت کرده است.
هنگامیکه اسرافیل شیپور را برای اولین بار به صدا در می‌آورد تمام موجودات زنده ای که بر روی زمین هستند بیهوش شده، و میمیرند، چنانکه در قرآن کریم می‌فرماید:
﴿وَنُفِخَ فِي ٱلصُّورِ فَصَعِقَ مَن فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَن فِي ٱلۡأَرۡضِ﴾[الزمر: ۶۸].
«و دمیده می‌شود در شیپور پس آنچه از موجودات زنده که در آسمان و زمین هستند بیهوش شده و میمیرند».
پس تصور کن ای انسان، آن هنگامیکه این زمین به زمین دیگر تبدیل شده و آسمانها تکه پاره می‌شود، ماه و خورشید و ستارگان به هم ریخته و خداوند در سوره الحاقه از آیه ۱۳ تا ۱۶ این وضع وحشتناک، به را چنین توصیف می‌فرماید:
﴿فَإِذَا نُفِخَ فِي ٱلصُّورِ نَفۡخَةٞ وَٰحِدَةٞ ١٣ وَحُمِلَتِ ٱلۡأَرۡضُ وَٱلۡجِبَالُ فَدُكَّتَا دَكَّةٗ وَٰحِدَةٗ ١٤ فَيَوۡمَئِذٖ وَقَعَتِ ٱلۡوَاقِعَةُ ١٥ وَٱنشَقَّتِ ٱلسَّمَآءُ فَهِيَ يَوۡمَئِذٖ وَاهِيَةٞ ١٦﴾[الحاقة: ۱۳-۱۶].
«هنگامیکه دمیده شد در صور (بوق) یک دمیدن، و برداشته شدند زمین و کوهها و هر دو به یک بار در هم کوبیده شدند، و در آن روز واقعه قیامت به وجود آید، و آسمان از هم شکافته، و با آن استحکام و نظم و در آن روز سست و بی پایه است و از هم پاشیده شده است».
و درباره دگرگونی زمین و آسمانها می‌فرماید:
﴿يَوۡمَ تُبَدَّلُ ٱلۡأَرۡضُ غَيۡرَ ٱلۡأَرۡضِ وَٱلسَّمَٰوَٰتُ﴾ [ابراهیم: ۴۸].
«روزیکه زمین را به زمین دیگر و آسمان به آسمان دیگر تبدیل شود....».
پس برای بار دوم در شیپور دمیده می‌شود و این بار برای زنده شدن بعد از مرگ می‌باشد.
﴿ثُمَّ نُفِخَ فِيهِ أُخۡرَىٰ فَإِذَا هُمۡ قِيَامٞ يَنظُرُونَ﴾[الزمر: ۶۸].
و در این هنگام مردم سراسیمه و برهنه، بدون کفش و لباس، ختنه نشده، (مانند روزی که از مادر زائیده شده‌اند) از قبرهایشان برمی‌خیزند، و از شدت و سختی وضع موجود هیچ یک به دیگری نگاه نمی‌کند، و هر کس به خویش مشغول می‌باشد و آن روزی است که کفار می‌گویند: ﴿يَٰوَيۡلَنَا مَنۢ بَعَثَنَا مِن مَّرۡقَدِنَا﴾ و مؤمن می‌گوید: ﴿هَٰذَا مَا وَعَدَ ٱلرَّحۡمَٰنُ وَصَدَقَ ٱلۡمُرۡسَلُونَ﴾ [یس: ۵۲].
ابوهریره س از پیامبر ج روایت می‌کند که فرمود: ظ «يَقْبِضُ اللَّهُ الأَرْضَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ، وَيَطْوِى السَّمَاءَ بِيَمِينِهِ ثُمَّ يَقُولُ أَنَا الْمَلِكُ أَيْنَ مُلُوكُ الأَرْضِ» [۵]. «خداوند زمین و آسمان را قبضه می‌نماید و در هم می‌پیچاند سپس می‌فرماید: من پادشاه، هستم پادشاهان زمین کجا هستند؟».
بعد از برخاستند از قبر، بسوی سرزمین محشر سوق داده می‌شوند.
﴿يَوۡمَ نَحۡشُرُ ٱلۡمُتَّقِينَ إِلَى ٱلرَّحۡمَٰنِ وَفۡدٗا ٨٥ وَنَسُوقُ ٱلۡمُجۡرِمِينَ إِلَىٰ جَهَنَّمَ وِرۡدٗا ٨٦﴾[مریم: ۸۵-۸۶].
خداوند در سوره عبس آیه ۳۴ تا ۳٧ این صحنه وحشتناک روز محشر را چنین وصف می‌فرماید:
﴿يَوۡمَ يَفِرُّ ٱلۡمَرۡءُ مِنۡ أَخِيهِ ٣٤ وَأُمِّهِۦ وَأَبِيهِ ٣٥ وَصَٰحِبَتِهِۦ وَبَنِيهِ ٣٦ لِكُلِّ ٱمۡرِيٕٖ مِّنۡهُمۡ يَوۡمَئِذٖ شَأۡنٞ يُغۡنِيهِ ٣٧﴾[عبس: ۳۴-۳٧].
خورشید با آن شدت حرارتش به آنها نزدیک شده و از تمامی بدن آنها عرق سرازیر می‌شود. چنانچه در حدیث نبوی آمده است:
«يَعْرَقُ النَّاسُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ حَتَّى يَذْهَبَ عَرَقُهُمْ فِي الْأَرْضِ سَبْعِينَ ذِرَاعًا وَيُلْجِمُهُمْ حَتَّى يَبْلُغَ آذَانَهُمْ» [۶]. «آنچنان مردم در روز قیامت عرق میکنند که عرق آنها تفاد ذراع (گز) در زمین فرو می‌رود، و تا گوش‌هایشان غرق در عرق می‌شوند».
و در روایت دیگر نیز آمده است که: «تُدْنَى الشَّمْسُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مِنْ الْخَلْقِ حَتَّى تَكُونَ مِنْهُمْ كَمِقْدَارِ مِيلٍ، ... فَيَكُونُ النَّاسُ عَلَى قَدْرِ أَعْمَالِهِمْ فِي الْعَرَقِ، فَمِنْهُمْ مَنْ يَكُونُ إِلَى كَعْبَيْهِ، وَمِنْهُمْ مَنْ يَكُونُ إِلَى رُكْبَتَيْهِ، وَمِنْهُمْ مَنْ يَكُونُ إِلَى حَقْوَيْهِ، وَمِنْهُمْ مَنْ يُلْجِمُهُ الْعَرَقُ إِلْجَامًا، وَأَشَارَ رَسُولُ اللَّهِ ج بِيَدِهِ إِلَى فِيهِ». «در آن روز خورشید به مردم نزدیک شده و با اندازه یک میل با آنها فاصله دارد، پس مردم به قدر اعمالشان در عرق هستند که کسانی تا قوزک (کعب) و کسانی تا زانو، و کسانی تا کمربند، وکسانی هستند که در عرق غرق شده اند و حضرت رسول الله ج به دهانش اشاره فرمود، یعنی عرق به دهان آنها نزدیک است».
پس برادر و خواهر مسلمان! عظمت و وحشت آن روز را بیاد بیاور، و این مسائل ذکر شده را با عقل خویش قیاس نکن، بلکه تمام اینها از امور غیبی هستند که باید به آنها ایمان داشت و برای آن روز آماده شد.
مدتی به همین حالت می‌مانند و در تمام آن مدت غم و اندوه می‌باشد، مگر گروهی از مردم هستند که زیر سایه عرش خداوند قرار خواهند گرفت، و از حوض پیامبر ج سیراب می‌گردند و آن گروه بدون شک مؤمنانی هستند که در ایمان خویش راستگو وصادق بوده‌اند.
حضرت ابوهریره س و حضرت ابوسعید الخدری س در حدیثی از پیامبر اکرمج روایت میکنند که در همان حالت کسانی هستند که در سایه الهی جای داده می‌شوند:
«سَبْعَةٌ يُظِلُّهُمْ اللَّهُ تَعَالَى فِي ظِلِّهِ يَوْمَ لاَ ظِلَّ إِلاَّ ظِلُّهُ، إِمَامٌ عَدْلٌ، وَشَابٌّ نَشَأَ فِي عِبَادَةِ اللَّهِ، وَرَجُلٌ قَلْبُهُ مُعَلَّقٌ بِالْمَسَاجِدِ، وَرَجُلَانِ تَحَابَّا فِي اللَّهِ اجْتَمَعَا عَلَيْهِ وَتَفَرَّقَا عَلَيْهِ، وَرَجُلٌ دَعَتْهُ امْرَأَةٌ ذَاتُ مَنْصِبٍ وَجَمَالٍ فَقَالَ: إِنِّي أَخَافُ اللَّهَ، وَرَجُلٌ تَصَدَّقَ بِصَدَقَةٍ فَأَخْفَاهَا حَتَّى لاَ تَعْلَمَ شِمَالُهُ مَا تُنْفِقُ يَمِينُهُ، وَرَجُلٌ ذَكَرَ اللَّهَ خَالِيًا فَفَاضَتْ عَيْنَاهُ» [٧]. یعنی: «هفت گروه هستند که در روز قیامت زیر سایه خداوند جای دارند روزی که هیچ سایه ای نیست مگر سایه او:
پیشوای و حاکم عدالت گستر.
جوانی که در عبادت خدا پرورش و بزرگ شده.
شخصی که دلش وابسته به مسجد باشد.
دونفری که بخاطر خدا با هم دوستی گرفتند.
شخصی که زن زیباروئی و دارای مقامی او را به کار زشت دعوت دهد، در جواب بگوید من از خدا می‌ترسم.
شخصی که در پنهانی صدقه داد بطوری که دست چپ او ندانست که دست راست چه صدقه داده است.
شخصی که در پنهانی و تنهائی خدا را یاد کرد و چشمش اشک ریز شد».
[۵] این حدیث امام بخاری در صحیح، کتاب الرقائق (۶۵۱٩)، روایت کرده است. [۶] صحیح بخاری حدیث شماره (۶۵۳۲) [٧] امام بخاری و مسلم روایت کرده‌اند.
بعد از اینکه مدتی طولانی در حالت ترس و وحشت سر بردند، پیامبر اکرم ج برای پایان یافتن این حالت شفاعت می‌کند سپس خداوند برای حساب و دستور می‌دهد، در آن وقت هر شخصی آنچه که در دنیا فرستاده است می‌بیند، تمام اعمال که انجام داده، خواه کوچک باشد و یا بزرگ همه در جلوش مجسم و آشکار می‌گردد، و هیچ چیزی از آن اعمال بر خداوند پوشیده نشده و نخواهد شد، و تمام اعمال شخص را بطور دقیق و کامل می‌داند، خداوند این حالت را چنین توصیف نموده است:
﴿وَيَقُولُونَ يَٰوَيۡلَتَنَا مَالِ هَٰذَا ٱلۡكِتَٰبِ لَا يُغَادِرُ صَغِيرَةٗ وَلَا كَبِيرَةً إِلَّآ أَحۡصَىٰهَاۚ وَوَجَدُواْ مَا عَمِلُواْ حَاضِرٗاۗ وَلَا يَظۡلِمُ رَبُّكَ أَحَدٗا﴾[الکهف: ۴٩].
«می گویند ای وای بر ما چیست این نامه را؟ چه حال است این نامه! که کوچک و بزرگ را فرو نگذاشته (نمی گذارد) مگر همه آنها را بشمار آورده است، و هر چه کرده‌اند همه را در پیش خود خواهند دید و خداوند بر کسی ستم نمی‌کند».
در آن موقع (حساب) تمام اعمال خویش را خواهیم دید، و بر تمام آنها محاسبه خواهیم شد، کوتاهی و تقصیر خویش را در نماز، زکات، و روزه و ... خواهیم دید، از مال محاسبه و پرسیده می‌شویم که از کجا بدست آورده‌ایم و در چه راهی صرف نموده‌ایم، و از عمر، که چگونه گذرانیده‌ایم، و از جوانی که چطور پشت سر گذاشته‌ایم و از علم و دانش و مدارک تحصیلی مان پرسیده می‌شویم، که آیا آنها را در راه خیر و صلاح بکار برده‌ایم یا اینکه خدای نخواسته دعوت کنندگان بطرف شر و بدی بوده‌ایم.
بله! باید بدانیم که در قبال همه اینها پرسیده خواهیم شد، پس بیائیم و برای این سؤالها و پرسش‌ها جوابی پیدا بکنیم. و آن جواب نیز جوابی صحیح باشد، پیامبر اکرم ج در حدیثی چنین می‌فرماید: «مَا مِنْكُمْ مِنْ أَحَدٍ إِلاَّ وَسَيُكَلِّمُهُ اللَّهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ لَيْسَ بَيْنَ اللَّهِ وَبَيْنَهُ تُرْجُمَانٌ.... » [۸]. «در روز قیامت خداوند با هر کدام از شما، صحبت و گفتگو خواهد نمود در حالی که میان خداوند و او مترجمی ندارد»، پس انسان به راست خود می‌نگرد نمی‌بیند مگر آن چیزی که فرستاده و به سمت چپ می‌نگرد نمی‌بیند مگر آن چیزی که فرستاده به جلو و روبروی خود نگاه می‌کند آتش جهنم را می‌بیند ای مردم از آتش بترسید اگر چه با نصف دانه خرمائی درراه خدا دادن باشد یا با کلمه طیبه لا إله إلا الله، و سخنان درست و نیک».
آری، بردار و خواهر! در آن روز چهره مؤمنان درخشنده و نورانی، همچون ماهتاب می‌باشد ولی چهره گناهکاران و کفار گرفته و عبوس است همچون پاره‌ای از شبک تیره و تاریک خداوند چنین می‌فرماید:
﴿وُجُوهٞ يَوۡمَئِذٖ مُّسۡفِرَةٞ ٣٨ ضَاحِكَةٞ مُّسۡتَبۡشِرَةٞ ٣٩ وَوُجُوهٞ يَوۡمَئِذٍ عَلَيۡهَا غَبَرَةٞ ٤٠ تَرۡهَقُهَا قَتَرَةٌ ٤١ أُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡكَفَرَةُ ٱلۡفَجَرَةُ ٤٢﴾[عبس: ۳۸-۴۲].
«در آن روز چهره‌هائی باز و روشن و خندان است، و چهره‌هائی گردآلود و گرفته و تیره رنگ است، تاریکی و خاک و سیاهی بر آن نشیند، آنها گروه کافران و بدکاران هستند».
[۸] امام بخاری و مسلم روایت کرده‌اند.
بعد از تمام شدن حساب، پلی بر روی جهنم نصب می‌گردد (که پل صراط نام دارد) سپس مردم از آن پل عبور میکنند. مؤمنان با سرعت و ایمنی و اطمینان کامل عبور کرده و نورایمانشان برای آنها روشنائی می‌دهد. ﴿نُورُهُمۡ يَسۡعَىٰ بَيۡنَ أَيۡدِيهِمۡ﴾ [التحریم: ۸]. و رهسپار بهشت می‌شوند، در این هنگام است که فرشتگان درهای بهشت را باز کرده و به آنها خوش آمد می‌گویند، پس با تشریفات وارد بهشت می‌شوند.
﴿حَتَّىٰٓ إِذَا جَآءُوهَا وَفُتِحَتۡ أَبۡوَٰبُهَا وَقَالَ لَهُمۡ خَزَنَتُهَا سَلَٰمٌ عَلَيۡكُمۡ طِبۡتُمۡ فَٱدۡخُلُوهَا خَٰلِدِينَ﴾[الزمر: ٧۳].
«مؤمنان و متقیان هنگامی که بیایند برای داخل شدن به بهشت، دروازه باز کرده شده و فرشتگان و نگهبان بهشت به آن می‌گویند: سلام بر شما خوش آمدید و خوش باشید، پس بطور جاودانه و همیشگی در بهشت داخل شوید».
به به! چه بهشتی، بهشتی که تمام نعمتهایش حقیقی و همیشگی است، در آن، هر چیزیکه آرزو کنند می‌بینند و هر نعمتی که بخواهند برایشان مهیا شود.
هر چند که ما بخواهیم در این دنیای بی ارزش نعمتهای و خوشی‌های بهشت را تصور کنیم، هیچ وقت نمی‌توانیم به حقیقت آن پی ببریم، بلکه بزرگ‌تر از آن است که ما بتوانیم تصور کنیم، در این باره گفتار رسول الله ج کافی می‌باشد که فرمود: «فِيهَا مَا لاَ عَيْنٌ رَأَتْ وَلاَ أُذُنٌ سَمِعَتْ وَلاَ خَطَرَ عَلَى قَلْبِ بَشَرٍ» [٩]. «در بهشت نعمتهای است که نه چشمی آنرا مشاهده کرده، و نه گوشی در باره آن شنیده، و نه بر قلب بشری خطور کرده است».
انسان در دنیا از لذات و خوشی‌ها بهره مند است ولی هنگامیکه مرگ را بیاد خویش می‌آورد، آن خوشی‌ها به تلخی مبدل می‌گردد، لیکن در بهشت تلخی و ناراحتی وجود ندارد، چرا که آنکه منزل جاویدان و ابدی است و مرگ وجود ندارد در حدیث آمده است که: «مرگ را به صورت قوچی در روز قیامت آورده می‌شود سپس فرشتگان بهشتیان را صدا می‌زنند همه نگاه میکنند، به آنها گفته می‌شود این را می‌شناسید، همه می‌گویند: بله مرگ است، همچنین فرشتگان اهل دوزخ را صدا می‌زنند آنها نیز نگاه میکنند، بعد از آن مرگ را ذبح میکنند، سپس به بهشتیان گفته می‌شود: جاودانگی است و مرگی نیست، پس خیلی خوشحال می‌شوند، و به دوزخیان گفته می‌شود: جاودانگی است و مرگی نیست، پس غم و اندوه و ناراحتی آنها افزوده می‌گردد».
و همچنین انسان در دنیا از راحتی و خوشی زیاد خسته و بیزار می‌شود، و دوست دارد که تغییر و تبدیل در آن نعمت ایجاد شود، ولی در بهشت خستگی وجود ندارد خداوند در توصیف اهل بهشت می‌فرماید:
﴿خَٰلِدِينَ فِيهَا لَا يَبۡغُونَ عَنۡهَا حِوَلٗا ١٠٨﴾[الکهف: ۱۰۸].
«آنها جاویدان در بهشت هستند و دگرگونی نیابند».
پس ای برادر و خواهر مسلمان، برای دست‌یابی به چنین بهشت جاویدانی همت و کوشش کن.
خداوند تبارک و تعالی فرموده است:
﴿سَابِقُوٓاْ إِلَىٰ مَغۡفِرَةٖ مِّن رَّبِّكُمۡ وَجَنَّةٍ عَرۡضُهَا كَعَرۡضِ ٱلسَّمَآءِ وَٱلۡأَرۡضِ﴾[الحدید: ۲۱].
«بشتابید و بر یکدیگر سبقت بگیرید بسوی آمرزش از پروردگارتان و بهشتی که وسعت و فراخی آن چون فراخی و وسعت آسمان و زمین است».
[٩]امام بخاری و امام مسلم روایت کرده‌اند.
هنگامیکه که کفار و فجار از محاسبه و بازجوئی تمام گردیده و می‌خواهند مانند مؤمنین بر روی پل صراط (که از بالای جهنم می‌گذرد) عبور کنند، فرشتگان به آنان اجازه نمی‌دهند ونمی گذارند که عبور کنند، بلکه آنها را با قلاب و زنجیر می‌کشانند و به داخل جهنم می‌اندازند.
جهنم! ... چه جهنمی ! ... در حدیث صحیح روایت شده است که پیامبرج فرموده‌اند: «جهنم آورده می‌شود، در حالی که دارای هفتاد هزار افسار می‌باشد، با هر افساری هفتاد هزار فرشته می‌باشد، که جهنم را می‌کشانند ...».
به درستی که آن، منزلگاه پستی، رسوائی، و عذاب وشکست است، منزلی است که فریادها و آه وناله‌های از آن بلند می‌شود و در آن شک‌ها سرازیر می‌شود کسانی که در آن هستند در بدبختی و بیچارگی همیشگی بسر می‌برند، در آن انواع و اقسام عذابها و شکنجه‌ها می‌باشد، آتش سوزان... مارها ... کژدمهای بزرگ و نوشیدن آبهای داغ، آن آبی که با نوشیدن آن تمامی روده‌ها تکه تکه می‌شود، و همچنین نوشیدن کثافت‌ها و چرک‌ها و خون‌ها، وزقوم که اگر قطره‌ای از آن زقوم در دنیا چکیده شود زندگی اهل دنیا تلخ و ناگوار می‌سازد.
به خداوند بزرگ پناه می‌بریم از عذاب جهنم به خدا قسم که در آن انواع و اقسام عذاب و سختی‌های گوناگون پراکنده است که هیچ وقت جسم کوچک و ضعیف انسان طاقت تحمل کمترین عذابش را ندارد همچنانکه در حدیث روایت شده، «کمترین عذاب جهنم برای شخص، آن است که تکه پاره از آتش (اخگر)در زیر قدمش گذارده می‌شودکه به وسیلة آن مغزش بجوش می‌آید».
پس همگی بکوشیم و تلاش نمائیم برای نجات یافتن از آن آتش سوزان و دردناک، نجات ممکن نیست مگر با توحید و کلمه لا اله الا الله محمد رسول الله، دوری جستن از شرک، و گناهان صغیره و کبیره، وانجام دادن عبادات و طاعات الهی.
پیامبر اسلام ج در حدیثی که امام بخاری و امام مسلم روایت کرده‌اند، می‌فرماید: «اتَّقُوا النَّارَ وَلَوْ بِشِقِّ تَمْرَةٍ فَإِنْ لَمْ تَجِدْ فَبِكَلِمَةٍ طَيِّبَةٍ». «از آتش دوزخ بترسید، گرچه با صدقه دادن نصف دانه خرما باشد، پس اگر کسی نیابد، با گفتار نیکو و کلمه طیبه از آتش بترسد».
خداوند همه ما را از آتش جهنم نجات دهد وبهشت جاویدان نصیبمان گرداند آمین.
از خداوند بزرگ خواهانیم که همه مسلمین را در آنچه که رضایتش می‌باشد موفق بگردان و همه مسلمین را از کید و وسواس شیطان و هوای نفس و دوستان بد حفظ کند آمین.
وصلى الله على نبینا محمد وعلى آله وصحبه وسلم تسلیماً كثیراً
سه شنبه ۱۲ ربیع الاول ۱۴۰٩ هجری
التماس دعا: حسین تاجی گله داری